یکی از هنرهای دیرینه و خاص ما ایرانیان قالی بافی است که هر کسی از ایرانی و غیر ایرانی را مجذوب خود می‌کند. این هنر نیاز به تمرین و تکرار فراوان دارد و در یک مطلب نمی‌توان به طور کامل تمام آنچه که لازم است را انتقال داد.

بنابراین تلاش ما بر این است که بر مفاهیم کلی و ابتدایی قالیبافی مروری داشته باشیم. در وهله اول برای بافت یک قالی به صورت دستباف، باید ابزارها و وسایل مورد نیاز این کار را فراهم کرد. از جمله این وسایل می‌توان به قیچی و کاردک، دار قالی، دفه، کوجی، نقشه، شانه و سیخ پودکشی اشاره کرد.

قالیبافی

دار قالی، چهارچوبی است که از ابتدا تا انتهای کار به آن احتیاج داریم و تمامی مراحل بافت را روی آن انجام می‌دهیم. بنابراین برای انتخاب اندازه این چهارچوب ابتدا باید بدانیم متراژ فرشی که قصد بافت آن را داریم، چقدر است. شاید تمامی دارهای قالی که تا امروز دیده‌اید عمودی بوده باشند. اما باید بدانید که برای بافت بعضی قالی ها نیاز به دار افقی داریم که این نوع دارها، به دلیل پهنای زیادی که دارند، فضای زیادی را اشغال می‌کنند.
در ایران برای بافت یک فرش دستباف از دارهای مختلفی استفاده می‌شود که در اینجا فقط به دو مورد از آنها اشاره کردیم. مرحله بعدی چله‌کشی است که به قرار دادن تارها در کنار یکدیگر و به موازات هم در طول دار می‌گویند.
برای شروع کار باید چله‌کشی را بسیار دقیق انجام داد تا در آخر فرشی کاملا بدون عیب و نقص بافته شود. هرچقدر که این مرحله با دقت و حساسیت بیشتری انجام شود، در نتیجه نهایی تاثیر بهتری می‌گذارد. برای این کار می‌توان از نخ چله پنبه‌ای و یا ابریشمی استفاده کرد که هرکدام در بافت فرش های خاصی کاربرد دارند. همچنین در قدیم از نخ‌های چله با جنس پشمی هم استفاده می‌کردند که در حال حاضر استفاده از این نوع نخ‌ها طرفدار ندارد.
معمولا برای خواندن نقشه یک قالی، فردی در کنار قالیباف می‌نشیند و طرح را همانگونه که در نقشه آمده است، برای او می‌خواند. نقشه‌خوان طرح را سانتی‌متر به سانتی‌متر، برای قالیباف می‌خواند و قالیباف هم تارها را یک به یک با رنگ‌هایی که نقشه‌خوان به او می‌گوید و با استفاده از قلاب به هم گره می‌زند. پس از این کار باید با استفاده از ابزار دیگری به نام دفّه (که با اسامی دفتین، كركیت، كلوزار، دستوک هم شناخته می‌شود) روی گره‌ها کوبید و آن‌ها در جای خود ثابت کرد.
همانطور که می‌دانید برای اینکه بتوانیم اصطلاحا یک قالیباف حرفه‌ای شویم، نیاز به تمرین و تکرار و همچنین استفاده از کلاس‌های آموزش قالی‌بافی داریم. این کلاس‌ها کمک می‌کنند تا به جزئیات بیشتری پی ببریم و این حرفه را کاملا اصولی یاد بگیریم. در این کلاس‌ها تمامی نکات از جمله چله کشی، استفاده از نقشه و... را به هنرجو آموزش می‌دهند.