فهرست
آیا می‌دانید فرش نایین چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ فرش دستباف نایین یکی از منحصربه‌فردترین و جذاب‌ترین فرش‌های دستباف بوده که از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. در ساختار این فرش عمدتاً از پشم ظریف استفاده شده که درصد زیادی از آن را کرک تشکیل می‌دهد. ناگفته نماند که پشم مصرفی برای بافت فرش‌های نایین ازجمله باکیفیت‌ترین و مرغوب‌ترین پشم‌های موجود در بازار است. این فرش جذاب و گران‌بها در طرح‌های مختلفی بافته می‌شود. زادگاه اصلی این فرش به شهر زیبای نایین واقع در استان اصفهان که مهد قالی‌بافی و فرش‌بافی محسوب می‌شود، مربوط است. فرش نایین دارای گره فارسی از نوع دو پود بوده و نواقص بافت مثل کجی، دو دست شدن، چندرنگی و غلط بافی در آن به ندرت دیده می‌شود. در ادامه این راهنما قصد داریم درباره ویژگی های فرش نایین بیشتر صحبت کنیم. لطفا تا پایان این مطلب با ما همراه باشید!
آشنایی با ساختار فرش نایین
همان‌طور که گفته شد فرش‌های نایین با استفاده از بهترین و مرغوب‌ترین پشم موجود در بازار بافته می‌شوند. عموماً افرادی که در فرش و فرش‌بافی سررشته کمی دارند معتقد هستند هر اندازه پشم مصرفی در بافت فرش‌های دستبافت ایرانی ضخیم‌تر باشد کیفیت فرش بیشتر است؛ اما پشم مصرفی در فرش‌های نایین از نوع ظریف بوده و که از لحاظ استاندارد در مقایسه با سایر پشم‌های ایرانی بهتر است. این فرش بی‌نظیر و جذاب نه‌تنها در ایران بلکه در کشورهای خارجی طرفداران زیادی دارد؛ چرا که فرش‌های نایین ضمن برخورداری از کیفیت عالی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد دیگری همچون ثبات رنگ، استحکام و طراحی زیبا نیز هستند.
ویژگی های فرش نایین
از جمله مشخصات فرش نایین می‌توان به گره فارسی از نوع دو پود آن اشاره کرد؛ اما ویژگی های فرش نایین تنها به این مورد ختم نمی‌شود، بلکه بافت فرش‌های مذکور بسیار دقیق بوده و وجود نقص‌هایی همچون کجی، سره، چند رنگی شدن یا غلط بافی که در اکثر فرش‌ها دیده می‌شود در بافت نایین بسیار پایین بوده و گاهاً احتمال وجود چنین نواقصی صفر است.
از دیگر ویژگی های فرش نایین می‌توان به دار چوبی آن اشاره کرد. شیوه نصب دار و چله‌کشی و پایین‌کشی فرش‌های نایین مشابه با فرش کاشان و اصفهان انجام می‌شود. همان‌طور که گفته شد در بافت این فرش‌ها از مرغوب‌ترین پشم موجود در بازار استفاده می‌شود اما علاوه بر پشم در ساختار فرش‌های نایین ترکیب پنبه و ابریشم نیز کاربرد گسترده‌ای دارد.
از دیگر ویژگی های فرش نایین برجسته بودن طرح فرش است که به علت استفاده از ابریشم سفید در حاشیه آن طرح نهایی جلوه زیباتر و بهتری پیدا می‌کند. به طور معمول قالی‌ها دارای پرزهای بلند و محکمی هستند اما فرش نایین رنگ روشنی داشته و پرزهای آن در مقایسه با سایر فرش‌های دستباف کوتاه‌تر است. این ویژگی سبب می‌شود تا فرش نایین جنبه تزئینی داشته باشد.
از دیگر ویژگی های فرش نایین اصفهان می‌توان به بهره‌گیری از نخ‌های ظریف ۴لا، ۶لا و ۹لا که در نوع ۴لای آن بافتی بسیار ریز به وجود می‌آورد، اشاره کرد. عمده‌ترین رنگ‌هایی که برای بافت فرش نایین مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از کرم، نخودی، رنگ‌های تیره همچون سرمه‌ای، آبی تیره، نیلی، فیلی، خاکی، سرخ و قرمز. شایان ذکر است که رنگ‌های فرش نایین غالباً گیاهی بوده و از درخشندگی و ثبات بالایی برخوردار هستند. در ادامه با رنگریزی فرش نایین بیشتر آشنا می‌شویم.
رنگریزی فرش نایین
می‌توان گفت که رنگریزی فرش نایین از جمله ویژگی های فرش نایین بوده که سهم بزرگی در شهرت این نوع از فرش‌ها دارد. همان‌طور که گفته شد برای بافت فرش‌های نایین از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود. علاوه بر رنگ‌هایی که در بخش قبل به آن‌ها اشاره کردیم، برای رنگریزی این فرش‌ها از رنگ‌های زیر نیز استفاده می‌شود:
یشمی، ماشی، سبز و مسی که عموماً برای به دست آوردن آن‌ها از پوست انار، اسپرک، برگ مو، قرمز دانه، پوست گردو و روناس استفاده می‌شود. ماده کمکی برای رنگریزی خامه‌های فرش نایین، اسید استیک بوده که در زمان‌های قدیم به جای آن از پوست لیمو، قره قوروت و لیمو عمانی استفاده می‌شده است.
طرح فرش نایین
عموماً طرح فرش‌های دستباف سنتی بوده و فرش نایین نیز از این قائده مستثنی نیست. از اصلی‌ترین طرح‌های به کار رفته در فرش نایین می‌توان به طرح شاه عباسی و لچک ترنج اشاره کرد. ناگفته نماند که رنگ‌آمیزی این فرش‌ها نیز در مقایسه با سایر فرش‌های دستباف زیباتر، ظریف‌تر و جذاب‌تر است. در ادامه با نقشه‌ها و طرح‌هایی که به طور معمول برای بافت فرش‌های نایین مورد استفاده قرار می‌گیرد آشنا خواهیم شد:
- نقش‌های سنتی گنبد، درختی، حاج خانمی، محرابی، قابی، تاریخی، محرمات، افشان و کتیبه جزو رایج‌ترین نقش‌های مورد استفاده در فرش‌های نایین هستند.
- علاوه بر لچک ترنج و شاه عباسی برای بافت فرش‌های نایین طرح‌هایی مثل پنجه گرگی، ماهی درهم، خشتی، برگردان، قاب قلمدون، بند اسلیم، ابری، شکارگاه اژدری و حاج احمدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نکات مهم خرید فرش نایین
به منظور خرید فرش نایین اصفهان نکاتی وجود دارد که با دانستن و رعایت آن‌ها می‌توانید خریدی هوشمندانه و لذت‌بخش را تجربه کنید. اولین موضوع طرح فرش است. همان‌طور که گفته شد این فرش‌ها در طرح‌های مختلفی در بازار موجود هستند که شما می‌توانید بر حسب سلیقه بهترین و زیباترین طرح را به طوری که با دکوراسیون داخلی منزل شما همخوانی داشته باشد خریداری کنید.
علاوه بر این، توجه به ویژگی های فرش نایین همچون گره فارسی، عدم وجود نواقص، جنس نخ به کار رفته در فرش، میزان لطافت و ظرافت آن و همچنین قیمت فرش دسباف نایین ضروری است. همچنین خوب است به رنگ‌بندی، قرینه بودن گل‌های قالی و تراز بافته شدن فرش نیز دقت داشته باشید.
سوالات متداول
۱. ابعاد متداول فرش نایین کدام است؟
۹۰ × ۶۰ – ۱۲۰ × ۹۰ – ۱۸۰ ×۱۲۰ – ۲۰۰ ×۱۲۰ – ۲۰۰ × ۱۳۰ – ۲۱۰ ×۱۳۰ – ۲۳۰×۱۵۰ – ۲۸۰×۱۷۰ ۲۸۰×۱۸۰ – ۳۰۰×۲۰۰ – ۳۳۰×۲۲۰ – ۴۰۰×۳۰۰ – ۴۳۰×۳۰۰ – ۱۰۰۰×۶۰۰
۲. چه چیزی سبب از بین رفتن ویژگی های فرش نایین می‌شود؟
فرش‌های نایین جزو فرش‌های دستباف بوده که برای حفظ و نگه‌داری درست از آن‌ها نیاز است نکاتی را مدنظر داشته باشیم. یکی از مهم‌ترین این نکات مواد شوینده‌ای است که برای شست‌وشوی فرش از آن استفاده می‌کنیم. شست‌وشوی فرش با مواد پاک‌کننده‌ای که دارای خاصیت اسیدی همچون کلروهیدروسولفیت هستند سبب کاهش دوام فرش و از بین رفتن تارهای آن می‌شود.
۳. به منظور جلوگیری از رشد بید در فرش نایین چه باید کرد؟
به منظور جلوگیری از بیدخوردگی و از بین رفتن ویژگی های فرش نایین بهتر است در ابتدا درزهای لابه‌لای سنگ فرش، سرامیک یا موزاییک را پر کنید. علاوه بر این می‌توانید از مقداری پودر نفتالین یا نگزالت یا مواد گیاهی همچون تنباکو در حد متعارف استفاده کنید.
سخن پایانی
فرش نایین یکی از انواع فرش‌های دستباف ظریف و باکیفیت ایرانی بوده که در بازار داخلی و خارجی طرفداران زیادی دارد. ویژگی های فرش نایین و کیفیت بالای پشم مصرفی در آن سبب شده است تا این فرش به فرشی ارزشمند تبدیل شود. در فرآیند بافت فرش‌های نایین ضمن استفاده از پشم درجه یک، ترکیبی از پنبه و ابریشم نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرش‌ها در انواع مختلف طرح‌ها و نقشه‌های سنتی بافته می‌شوند. ازجمله رایج‌ترین و محبوب‌ترین طرح‌های فرش‌های نایین می‌توان به طرح شاه عباسی و لچک ترنج اشاره کرد. در آخر باید بگوییم که فرش‌های نایین عمدتاً با استفاده از رنگ‌های کرم یا نخودی، خاکی، نیلی یا سرمه‌ای، طیف آبی، لاکی، فیلی و… بافته شده و ثبات رنگ بالایی دارند.
