فهرست
کمتر کسی پیدا می‌شود که تا به حال نام تراکم و شانه فرش دستباف به گوشش نخورده باشد. حتی اگر تا الان به سراغ خرید فرش نرفته باشید یا در زمره طرفداران پر و پا قرص فرش دوستان قرار نگیرید، احتمالاً این نام‌ها را شنیده‌اید. شانه و تراکم در فرش ابتدایی‌ترین مفاهیمی هستند که در زمان خرید فرش بهتر است با آن‌ها آشنا باشید. اینکه فرش ۷۰۰ شانه چه تفاوتی با فرش ۱۰۰۰ شانه دارد یا فرق تراکم ۲۵۵۰ در یک فرش با تراکم ۳۰۰۰ تایی در چیست، به شما کمک می‌کند انتخاب بهتری داشته باشید. ما در این یادداشت می‌خواهیم به نحوه پیدا کردن شانه و تراکم و اینکه چگونه حواستان به این اعداد و ارقام باشد،برای خرید فرش باید این آگاهی را داشته باشید. لطفا تا پایان با ما همراه باشید.
منظور از تراکم طولی چیست؟
بحث تشخیص تراکم فرش از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا اگر هنگام خرید فرش یک شخص ناآگاه به نظر برسید، ممکن است محصول نادرستی را به شما عرضه کنند. برای پیدا کردن تراکم و شانه باید اول بدانید که هر کدام از این مفاهیم چه معنایی دارند. منظور از تراکم طولی فرش، تعداد گره‌هایی است که در هر متر مربع از یک فرش بافته شده است. با یک مثال این اصطلاح را واضح‌تر توضیح می‌دهیم.
وقتی گفته می‌شود تراکم طولی یک فرش ۱۰۰۰ است، بدین معناست که در یک متر مربع از آن فرش، ۱۰۰۰ گره یا ریشه بافته شده قرار دارد. هرچه تراکم طولی فرشی بیشتر باشد، کیفیت و مقاومت آن فرش حرف‌های زیادی برای گفتن خواهد داشت. در مقابل فرش‌هایی که تراکم کمتری دارند، از مقاومت و کیفیت خوبی برخوردار نیستند.
شانه و تراکم در فرش اغلب با عدد و ارقام مشخص می‌شود. رایج‌ترین تراکم‌هایی که در سطح بازار فرش فروشان عرضه می‌شود، ۳۰۰، ۴۰۰، ۵۰۰، ۷۰۰، ۸۰۰، ۱۰۰۰، ۱۲۰۰، ۲۵۵۰، ۳۰۰۰ و ۳۲۰۰ است.
منظور از تراکم عرضی چیست؟
در مقابل تراکم طولی، تراکم عرضی وجود دارد که از آن با عنوان شانه فرش نیز نام می‌برند. منظور از تراکم عرضی آن است که در هر متر مربع از عرض یک فرش، چه تعداد گره یا ریشه وجود دارد. به طور مثال، وقتی به شما گفته می‌شود فرشی ۵۰۰ شانه است، یعنی باید در هر متر مربع از آن بتوانید ۵۰۰ گره ببینید. در واقع برای پیدا کردن تراکم و شانه فرش باید دست به شمارش بزنید و گره‌های طولی و عرضی آن را با دقت بشمارید.
به میزانی که تراکم عرضی یا شانه فرش بیشتر باشد، طرح و نقش‌های ظریف‌تری را در آن می‌توان پیدا کرد. فرش‌هایی که تعداد شانه در آن‌ها بالاست، شباهت فراوانی به فرش‌های دست‌بافت پیدا می‌کنند. به همین علت، این فرش‌ها نه تنها زیباتر هستند، بلکه ارزش مادی بیشتری نیز دارند.
از رایج‌ترین شانه‌هایی که برای فرش‌ها به کار برده می‌شود، می‌توان به فرش‌های ۵۰۰، ۷۰۰، ۱۰۰۰، ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰ شانه اشاره کرد. فرش‌هایی که از تراکم عرضی بالایی برخوردار هستند، تراکم طولی افزونی نیز دارند و تشخیص ماشینی یا دست‌بافت بودن آن‌ها نیاز به آگاهی و مهارت بسیاری دارد.
چگونه تراکم طولی و عرضی فرش را به دست بیاوریم؟
برای پیدا کردن تراکم و شانه فرش باید دست به عملیات شمارش بزنید. چگونه؟ فرش را بالا بزنید و ابتدا ردیف گره‌های عرضی و سپس ریشه‌های طولی را مشخص کنید. سپس یک خط‌کش یا متر بردارید و آن را در امتداد هر ردیفی که تمایل دارید، قرار دهید. پس از این، تعداد گره‌های عرضی را در یک متر مربع بشمارید. برای نمونه اگر فرش ۵۰۰ شانه باشد، باید ۵۰۰ گره را در ردیف عرضی بیابید، اگر ۷۰۰ شانه باشد، ۷۰۰ گره را و الی آخر.
در ادامه تشخیص تراکم و شانه فرش باید همین حرکت را برای بخش طولی نیز تکرار کنید. تعداد ریشه‌ها را در یک متر مربع از ردیف طولی بشمارید. اگر تراکم فرش ۱۰۰۰ است، پس باید بتوانید ۱۰۰۰ گره را در این مساحت یک متری پیدا کنید. فرش‌هایی که تراکم طولی و عرضی بالایی دارند، از نقوش ریزتر و ضخامت بیشتری نیز برخوردار هستند و به همین علت، مرغوبیت بیشتری نسبت به شانه‌های پایین‌تر دارند. اگر تازه‌کار هستید، شمارش گره‌ها بهترین راه برای پیدا کردن تراکم و شانه در فرش‌هاست؛ اما اگر باسابقه به شمار می‌روید، احتمالاً با یک بررسی اجمالی متوجه شانه و تراکم در فرش شوید.
نکات مهم درباره تراکم طولی و عرضی فرش در هنگام خرید
همه ما نمی‌توانیم در زمینه فرش و قالی تخصص به دست آوریم. در این حالت این پرسش پیش می‌آید که در زمان خرید فرش چگونه هوشیار باشیم؟ اگر قصد خرید فرش را دارید و می‌خواهید با یک آگاهی قبلی قدم در این راه بگذارید، پس به نکات زیر توجه داشته باشید:
- یکی از نکات مهم درباره کیفیت فرش، جنس نخ به کار رفته در آن است. جنس نخ می‌تواند میزان شانه و تراکم در فرش را تعیین کند. برای بافت فرش با تراکم و شانه بالا باید از نخ‌های ظریف استفاده کرد، در غیر این صورت کیفیت فرش به شدت افت پیدا می‌کند.
- هرچه جنس نخ به کار رفته در بافت فرش مرغوب‌تر باشد، میزان ماندگاری و برگشت‌پذیری بافت فرش در زمان استفاده بهتر خواهد بود.
- فرش‌هایی که از تراکم و شانه بالایی برخوردارند، سنگین‌تر و باضخامت بیشتری عرضه می‌شود.
- اگر نسبت به فرش‌ها اطلاعات چندانی ندارید، برای پیدا کردن تراکم و شانه بهتر است با خود خط‌کش یا متر همراه داشته باشید یا با فرد آگاهی به خرید فرش بروید.
- فرش‌هایی با شانه و تراکم بالا از طرح‌ها و نقوش ریز، مینیاتوری و فشرده‌تری برخوردار هستند.
- باید اضافه کنیم که تراکم بالا سبب می‌شود فرش بافتی سفت‌تر و فشرده‌تر داشته باشد؛ بنابراین علاوه‌بر تشخیص تراکم و شانه فرش حواستان به ضخامت، بافت فرش، نقوش و جنس نخ آن باشد.
سخن پایانی
خرید فرش تجربه‌ای خوشایند است که امکان دارد برای هر فردی اتفاق بیفتد. افرادی که در این باره اطلاعات و تخصص دارند، دشواری چندانی نخواهند داشت، اما افراد مبتدی باید دقت بیشتری به خرج دهند. پیدا کردن تراکم و شانه فرش یکی از راه‌هایی است که در خرید فرشی مرغوب و باکیفیت به شما کمک می‌کند. برای تشخیص شانه در فرش باید تعداد گره‌های عرضی را در مساحت یک متر مربع بشمارید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله شانه فرش چیست را مطالعه نمایید. همچنین تشخیص تراکم باید تعداد ریشه‌ها را در ردیف طولی و در یک متر مربع از فرش حساب کنید. در این زمینه نیز ما شما را به مطالعه نوشته تراکم فرش به چه معناست دعوت می کنیم؛ شما چه راه دیگری برای تشخیص شانه و تراکم در فرش می‌شناسید؟
