نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟

نخ ابریشم یکی از محصولات گرانبها و مشهور جهان است که برای تولید آن از شفت‌های کوچک کرم ابریشم استفاده می‌شود و تاریخچه تولید آن به هزاران سال پیش برمی‌گردد. هنر تولید نخ و پارچه ابریشم برای اولین بار در چین باستان؛ مهد کرم ابریشم، کشف شد. گرچه در حال حاضر با توسعه‌ تکنولوژی و کاهش هزینه‌‌های تولید، می‌توان به راحتی نخ ابریشم را تولید کرد اما برای بسیاری افراد این سوال مطرح است که نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ اگر دوست دارید بدانید که نخ ابریشم چگونه تهیه می شود و مراحل تولید نخ ابریشم به چه شکلی است، پیشنهاد می‌کنیم که مطالعه این مطلب از بازار آنلاین فرش آریاس را از دست ندهید.

مجموعه ای از زیباترین فرش دستباف قم را تماشا کنید.

نخ ابریشم از چه موادی ساخته شده است؟

نخ ابریشم از پیله‌هایی به دست می‌آید که توسط کرم ابریشم به دور خود تنیده می‌شود. در واقع مواد پروتئینی که کرم ابریشم از بدن ترشح می‌کند، با کمک یک ماده صمغی و چسبناک به هم چسبیده می‌شود. این مواد پروتئینی به شکل پیله در‌می‌آیند که با روش گرمادهی نخ از آن‌ها استخراج می‌شود. مراحل تبدیل و استخراج نخ ابریشم از پیله زمان‌بر است و به زحمت زیادی احتیاج دارد. علاوه بر این نخ تولیدی از مقاومت بالا و درخشندگی خاصی برخوردار است، برای همین هر چیزی که با این نوع نخ تولید شود از پارچه گرفته تا فرش قیمت بالایی دارد. یکی از فرش‌های اصیل ایرانی که از نخ ابریشمی مرغوب بافته شده، فرش دستباف ابریشمی می‌باشد که این فرش نقش و نگار بسیار جذابی دارد و حجم قابل توجهی از صادرات فرش ایران را به خود اختصاص داده است.

معرفی مراحل تولید نخ ابریشم

بعد از توضیحات مقدماتی به اصل داستان می‌رسیم یعنی اینکه نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ و مراحل تولید آن به چه شکلی است. ۴ مرحله اصلی وجود دارد که در پایان نتیجه تولید نخ ابریشم مرغوب و باکیفیت است. این مراحل عبارت‌اند از:

۱. مرحله سرکشی

این اصطلاح برای توصیف فرآیند جمع‌آوری کرم‌های ابریشم و برداشت پیله برای جمع‌آوری نخ استفاده می‌شود. ابریشم‌های ماده هر بار حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ تخم می‌گذارند. لاروها از تخم خارج و به کرم‌های ابریشم تبدیل می‌شوند. این کرم‌ها در محیطی کنترل‌شده نگهداری می‌شوند و به‌طور مداوم از مقدار زیادی برگ توت تغذیه می‌کنند تا رشد کنند.

حدود ۶ هفته طول می‌کشد تا کرم‌ها به رشد کامل خود (حدود ۳ اینچ) برسند. در این زمان، آن‌ها از خوردن دست می‌کشند و شروع پیله تنیدن به دور خود می‌کنند، فرآیندی که حدود ۳ تا ۸ روز طول می‌کشد. هر کرم ابریشم تنها یک رشته ابریشم تولید می‌کند که طول آن حدود ۱۰۰ متر است و توسط نوعی صمغ طبیعی به نام سریسین به هم چسبیده است.

۲. استخراج نخ

حال به قسمت مهم اینکه نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ می‌رسیم. هنگامی که کرم‌های ابریشم پیله خود را تنیدند، در نهایت خود را درون آن محصور می‌کنند. سپس نوبت به بیرون کشیدن نخ‌های ابریشم می‌رسد. پیله‌ها را در آب جوش قرار می‌دهند تا صمغی که الیاف پیله را در کنار هم نگه می‌دارد، نرم و حل شود. این کار یک گام مهم در مراحل تولید نخ ابریشم است؛ زیرا باید به شکلی انجام شود که هیچ آسیبی به پیله و نخ استخراجی از آن وارد نشود.

سپس هر نخ به دقت از پیله جدا می‌شود و بعد آن را روی یک حلقه می‌پیچند. ممکن است مقداری از سریسین برای محافظت از الیاف در طول پردازش همچنان روی نخ‌ها باقی بماند، اما معمولاً با صابون و آب جوش شسته می‌شود.

۳. رنگرزی

شاید با دیدن پیله طبیعی و نخ‌های رنگی ابریشم که در بازار موجود است از خود بپرسید که نخ ابریشم چگونه تهیه می شود و به این شکل درمی‌آید. جواب این است که وقتی نخ‌های ابریشم شسته و صمغ‌زدایی شدند، قبل از شروع فرآیند رنگرزی، سفید شده و خشک می‌شوند. بعد با تکنیک‌های رنگرزی سنتی ابریشم، رنگ‌ها را از منابع طبیعی مانند برگ‌های میوه یا گیاه نیل می‌گیرند. نخ‌ها را به‌ صورت دسته‌هایی در داخل دیگی می‌گذارند که از این مواد طبیعی برای رنگرزی و آب داغ پر است. این فرآیند چندین بار در طول روز تکرار می‌شود تا از تناژ رنگ و کیفیت مناسب آن اطمینان حاصل شود.

با این‌ حال، این روش‌های رنگرزی سنتی تقریباً در تولید تجاری ابریشم منقرض شده‌اند. پیشرفت در فناوری به این معنی است که تولیدکنندگان به‌جای استفاده از رنگ‌های طبیعی از رنگ‌های اسیدی یا رنگ‌های واکنش‌پذیر، استفاده می‌کنند. این کار امکان رنگ کردن نخ ابریشم با تنوع بیشتری را فراهم می‌کند.

۴. ریسندگی یا همان نخ‌ریسی

چرخ ریسندگی سنتی همیشه بخشی جدایی‌ناپذیر از فرآیند تولید ابریشم بوده و خواهد بود. اگرچه فرآیندهای صنعتی به‌روز شده اکنون می‌توانند تارهای ابریشم را بسیار سریع‌تر بریسند، اما از عملکرد چرخ نخ‌ریسی کلاسیک تقلید می‌کنند. این مرحله آخرین گام و مهم‌ترین بخش از این سوال است که نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟

در این مرحله الیاف نازک ابریشم در چند دسته به هم تابیده می‌شوند و یک نخ محکم و مقاوم را به وجود می‌آورند. حال یک نخ طبیعی آماده شده است و آن را به کارگاه‌ها و کارخانه‌های بافت فرش، پارچه و … تحویل می‌دهند تا در فرآیند بافندگی از آن استفاده شود.

الیاف ابریشم به چه اشکالی یافت می شود؟

الیاف ابریشم امروزه به دو دسته مهم تقسیم می‌شوند: الیاف طبیعی و الیاف مصنوعی. در مورد اینکه نوع طبیعی نخ ابریشم چگونه تهیه می شود توضیح داده شد. در ادامه به این سوال که الیاف مصنوعی نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ در ادامه پاسخ خواهیم داد.

الیاف مصنوعی ابریشم

در سال ۱۹۲۰ محقق فرانسوی به نام چاردونت با مطالعه روی نحوه تولید ابریشم طبیعی، اولین ابریشم مصنوعی را تولید کرد. او برای این کار از مغز ساقه درخت توت استفاده کرد و نام ریون را روی این الیاف گذاشت. بعدها این صنعت گسترش پیدا کرد و مواد دیگر نیز در مراحل تولید نخ ابریشم مصنوعی استفاده شد.

الیاف طبیعی ابریشم

چهار نوع نخ ابریشم طبیعی در دنیا تولید می‌شود که عبارت‌اند از نخ ابریشم توت، نخ ابریشم اری، نخ ابریشم تاسار و نخ ابریشم موگا.

• ابریشم توت: این نوع نخ چیزی حدود ۹۰ درصد از کل تولید ابریشم در جهان را به خود اختصاص داده است و به‌ عنوان مهم‌ترین الیاف ابریشم شناخته می‌شود. اگر برایتان سوال است که این نوع نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ باید گفت که کرم ابریشم معروفی به نام Bombyx Mori مسئول این کار است که از برگ‌های توت تغذیه می‌کند.
• ابریشم تاسار: ابریشم تاسار با کمک تاسار یا کرم ابریشم وحشی تولید می‌شود و برخلاف سایر الیاف ابریشم، رنگ طلایی تا قهوه‌ای تیره دارد.
• ابریشم موگا: ابریشم موگا در هند تولید می‌شود و به دلیل بافت قهوه‌ای-طلایی و براق آن به‌طور گسترده‌ای شناخته شده است. تولید ابریشم موگا سازگار با محیط‌زیست است؛ زیرا کرم ابریشم نیاز به مراقبت خاصی ندارد و همین امر آن را مقرون ‌به‌صرفه می‌کند.
• ابریشم اری سیلک: از کرم‌های ابریشم اهلی گرفته می‌شود و به رنگ ابریشم توت است.

ویژگی‌ها و کاربردهای نخ ابریشم کدام‌اند؟

حال می‌دانید که نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ در ادامه بد نیست نگاهی به ویژگی‌ها و کاربردهای آن بیندازید. استحکام یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های نخ ابریشم است. با دیدن ظرافت این نخ ممکن است فریب بخورید و فکر کنید که استحکامی ندارد، اما در واقع یکی از قوی‌ترین نخ‌های موجود در جهان است. بخشی از این قدرت و استحکام بالا ناشی از طول بالای الیاف است. پنبه و کتان از الیاف کوتاه گیاهی ساخته شده که با هم تنیده می‌شوند تا نخ‌های بلندتری بسازند. در حالی که ابریشم از پیله لارو یک نخ طولانی و به ‌هم‌ پیوسته است. البته ویژگی الیاف ابریشم بیشتر از استحکام آن است؛ مانند:

• قابلیت تنفس
• قابلیت ارتجاعی و انعطاف‌پذیری بالا
• سرعت بالای خشک شدن ابریشم
• درخشندگی الیاف ابریشم و انتقال حس لوکس و مجلل بودن

کاربردهای نخ ابریشم را بشناسید

توضیح داده شد که نخ ابریشم چگونه تهیه می شود و چه ویژگی‌هایی دارد. فرآیند تولید و ویژگی‌هایی چون نرم، صاف و براق بودن، باعث شده تا نخ ابریشم جایگاه معتبری در میان الیاف نساجی داشته باشد. برای همین است که از آن به ‌عنوان ملکه منسوجات هم یاد می‌شود. از ابریشم خام برای تولید لباس‌هایی مانند پیراهن، کت ‌و شلوار، کراوات، بلوز، لباس‌زیر زنانه، پیژامه و ژاکت استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای مهم آن می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

• ساخت وسایل راحتی و کیسه‌خواب
• تولید انواع دیگر پارچه‌ها مانند دوپیون، ساتن، شیفون، حریر، کرپ و …
• تولید جوراب
• استفاده در جراحی برای بخیه‌های داخلی
• و در انتها مهم‌ترین کاربرد آن تولید فرش و تابلو فرش دستباف نفیس ابریشمی است.

مجموعه ای از زیباترین تابلو فرش را تماشا کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله سعی شد تا به‌ صورت خلاصه، اما جامع به این سوال پاسخ دهیم که نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ همچنین مراحل تولید نخ ابریشم را شرح دادیم. با این توضیحات طبیعی است که هر آنچه با این نخ تولید شود از جمله فرش دستباف ابریشم جزو کالای لوکس موجود در بازار به شمار بیاید. در واقع ویژگی‌های مهم این نخ چون درخشندگی، صاف و براق بودن و استحکام بالا آن را به ملکه بی‌چون‌وچرای دنیای منسوجات تبدیل کرده است. برای آگاهی از قیمت انواع فرش موجود در بازار از آریاس، بازار آنلاین فرش دیدن کنید.

سوالات متداول

۱- نخ ابریشم چگونه تهیه می شود؟

ابریشم مصنوعی از مواد مختلف و در کارخانه ریسندگی تولید می‌شود؛ اما اگر سوال این است که نوع طبیعی نخ ابریشم چگونه تولید می شود؟ باید گفت از پیله کرم ابریشمی که جوشانده شده استخراج می‌شود.

۲- چرا قیمت نخ ابریشم طبیعی بالا است؟

برای تولید نیم کیلوگرم ابریشم خام، حدود ۲۵۰۰ کرم ابریشم نیاز است. طبیعی است به دلیل دشوار و زمان‌بر بودن مراحل تولید نخ ابریشم، قیمت بالایی داشته باشد.

۳- قیمت فرش ابریشم به چه مواردی بستگی دارد؟

فرش ابریشم مصنوعی ارزان‌تر از طبیعی است. در مقابل دستباف یا ماشینی بودن، ابعاد، نقش و طرح هم بر روی قیمت این‌گونه فرش‌ها اثر دارد.