فهرست
بسیاری فرشهای تبریز را معروفترین فرش دستباف ایرانی میدانند و بد نیست بدانید که این شهر در سال ۲۰۱۵ توسط شورای جهانی صنایعدستی به عنوان شهر جهانی فرش دستباف هم به ثبت رسیده است. فرشهای ایرانی از قرن هفدهم به کشورهای مختلف جهان صادر میشد. در این میان بافندگان تبریزی و گرانترین فرش دستباف تبریز بیشازپیش ذائقه خریداران اروپایی را مورد توجه قرار دادند و فرشهایی مطابق با چنین ذائقههایی در تبریز بافته شد. اگر دوست دارید با ویژگیها، تاریخچه و پرفروش ترین فرش دستباف تبریز آشنا شوید؛ به خواندن ادامه این مطلب ادامه دهید.
تاریخچه فرش دستباف تبریز
برای توضیح تاریخچه این هنر و صنایعدستی پرآوازه ایرانی باید به این نکته اشاره کرد که پس از تأسیس صفویه که پادشاهان آن توجه زیادی به هنر و فرهنگ داشتند، انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت در زمان شاه اسماعیل اول و همزمان با آن دایر شدن کارگاههای فرش متعددی در سراسر کشور به ویژه تبریز، قالیبافی را از صنایعدستی روستایی در این منطقه به نوعی هنر شاهانه تبدیل کرد. به همین دلیل است که سلسله صفویه را دوران شکوفایی فرش در تبریز میدانند.
گرچه تاریخ بافت فرش در این منطقه طولانیتر است، برخی از مدلهای آنتیک و گرانترین فرش دستباف تبریز به این دوران تعلق دارند. رونق دوباره این هنر به اواخر قاجار و اویل دوران پهلوی برمیگردد. در این دوران شاهد راهیابی فرش تبریز به بازارهای جهانی و نوآوریهایی در فرش تبریز بودهایم که قبلاً دیده نشده بود و بر ارزش این محصولات میافزاید. برخی از آنها عبارتاند از: تعداد رجهای زیاد، تراکم زیاد گرهها، تنوع رنگها، پرزهای کوتاه و پرداخت ویژه محصول پس از بافت.
انواع فرش تبریز
عوامل مختلفی برای تقسیمبندی فرش تبریز وجود دارد که بر اساس آنها میتوان انواع فرش این منطقه را به خوبی شناخت؛ از جمله:
- انواع فرش بر اساس منطقه بافت: فرشهایی که با اسم تبریز به فروش میرسد، در این شهر و حدود ۱۹ شهر اطراف آن چون مراغه، خوی، مرند، میانه، سراب، مشکینشهر و هریس تولید میشود.
- انواع فرش بر اساس تراکم و شانه: رجشمار فرش تبریز در تراکم آن اثر دارد که بین ۳۰ تا ۷۵ متغیر بوده و با توجه به رجشمار تراکمهای فرش متفاوت است.
- انواع فرش بر اساس طرح و نقشه: طرحهای متنوعی چون هریز، سالاری، نامی، ماهی، علیا و… از طرحهای فرش دستباف تبریز است.
- انواع فرش بر اساس الیاف مورد استفاده: در این شهر بیشتر از پشم و بعد از ابریشم برای بافت فرش استفاده میشود.
عوامل موثر در فرش دستباف تبریز
به دنبال گرانترین فرش دستباف تبریز هستید، قبل از خرید باید بدانید که چه عواملی روی قیمت فرش این منطقه اثر دارد. برخی از مهمترین این عوامل موثر عبارتاند از:
- نوع طرح و نقشه فرش: تنوع طرح و نقشه آنقدر در تبریز بالا است که نمیتوان فقط از یک مدل به عنوان پرفروش ترین فرش دستباف تبریز نام برد. اغلب طرحها چون نقش ماهی و سالاری اختصاصی این شهر هستند و پیچیدگی خاصی دارند؛ برای همین با قیمت بالاتری به فروش میرسند.
- اندازه و ابعاد: اندازه و مساحت فرش نیز یکی از نکات مهمی است که در قیمت فرش دستباف تبریز اثر دارد. طبیعی است که فرش بزرگتر زحمت بافت بیشتر و در مقابل قیمت بالاتری هم دارد.
- کیفیت بافت: این امر به موارد زیادی مرتبط میشود، از نوع چلهکشی گرفته تا نوع گره و تعداد آن و روش رنگرزی که هر کدام در قیمت فرش اثر دارد.
- مواد اولیه مورد استفاده: نوع الیاف و مواد طبیعی مورد استفاده برای بافت فرش تبریز نیز بر قیمت آن اثر دارد. گرچه پشم در رتبه اول الیاف به کار گرفته شده در این فرش است؛ اما از ابریشم نیز استفاده میشود و قیمت بالایی دارد.
- تقاضای بازار و محبوبیت: میزان تقاضای بازار داخلی و خارجی بر قیمت فرش دستباف اثر دارد و از آنجایی که فرش تبریز طبق بازار جهانی تغییراتی کرده، میزان تقاضا و محبوبیت آن در بازار جهانی بهخصوص اروپا بسیار بالا است.
مقایسه فرش تبریز با سایر نمونه های دستباف
اگر به دنبال خرید گرانترین فرش دستباف تبریز هستید، باید تفاوت آن را با سایر نمونههای قالی در نقاط دیگر بدانید. برای مقایسه فرش تبریز با سایر نمونههای دستباف باید به نکات زیر اشاره کرد:
- یکی از نکاتی که بیشتر در پرفروش ترین فرش دستباف تبریز دیده میشود تا سایر مناطق، استفاده از پالت رنگی تیره است. همچنین اغلب رنگهای مورد استفاده دارای تم رنگی تند و به صورت خام هستند.
- یکی از مهمترین نکاتی که فرش تبریز را از دیگر فرشهای دستباف ایرانی جدا میکند، بافت منظم و دقیق آن است. همچنین به قدری پرزها کوتاه میشوند که با فرش ماشینی مو نمیزند. تنها رقیب با این ویژگیهای مشابه فرش دستباف ابریشم قم است.
- یکی از نقاط ضعف فرشهای دستباف این است که به دلیل استفاده از الیاف طبیعی، تراکم بالا و ظرافت در گرهزنی، وزن بالایی دارند. این کار شستشوی فرش را نیز سخت میکند. فرشهای تبریز به صورت دو پوده و با پرزهای کوتاهتر بافته میشوند. با توجه به این ویژگی نسبت به دیگر فرشهای دستباف از وزن کمتری برخوردار هستند.
- یکی از وجوه تفاوت دیگر فرش تبریز با دیگر فرشهای دستباف این است که حالت نرم و مخملی چندانی ندارند. دلیل این امر استفاده از پشم برای بافت فرش است که بافت زبر و خشنی به آن میبخشد که اغلب از منطقه باکو تهیه میشود.
معرفی چند طرح پرفروش فرش دستباف تبریز
تبریز و شهرهای همجوار آن یکی از مراکز مهم فرشبافی در ایران به شمار میروند. تنوع طرح در فرشهای این منطقه باعث شده تا از محبوبیت بالایی برخوردار باشند. اگر میخواهید پرفروش ترین فرش دستباف تبریز را بخرید، بهتر است یکی از طرحهای زیبا و چشمنوازی که در ادامه آمده را انتخاب کنید:
طرح هریس (هریز)
هریس یکی از شهرهای معروف و مرکز قالیبافی است که شهرت جهانی دارد و در دنیا به نام هریز شناخته میشود. فرش این شهر ویژگیهای خاصی دارد که باعث شده یکی از دهها مدل گرانترین فرش دستباف تبریز باشد. مهمترین ویژگی، برخورداری از طرحی است که با زندگی و سلیقه اروپایی همخوانی دارد. شاید جالب باشد که از این نمونه فرش در کاخ سفید هم وجود دارد. ویژگیهای طرح هریس را در موارد زیر میتوان خلاصه کرد:
- از مهمترین مشخصات طرح فرش هریس باید به استفاده نکردن از خطوط دارای انحنا در بافت اشاره کرد. به جای آن از اشکال اسلیمی، خطوط شکسته و هندسی استفاده میشود.
- نقشههای مختلفی برای بافت فرش هریس استفاده میشود که مهمترین آنها تاجری، رزگل، توکلی، صبوری، صمد خان، افشان، چلنگری و … است.
- همچنین از رنگهای تیره برای بافت فرش این طرح بیش از رنگهای دیگر استفاده میشود و تم رنگی آن اغلب شامل رنگهایی چون لاکی، بژ، قهوهای و سرمهای است.
طرح خطیبی
یکی دیگر از طرحهایی که میتوان به عنوان معروفترین فرش دستباف تبریز از آن نام برد، طرح خطیبی است. این طرح بیش از ۵۰% بازار فرش تبریز را به خود اختصاص داده و بدون شک پرفروش ترین فرش دستباف تبریز محسوب میشود. از مشخصات اصلی آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- این طرح قابل استفاده برای رجشمارهای مختلف بین ۳۰ تا ۶۰ است. پس با هر بودجه میتوانید یک فرش خطیبی را به خانه ببرید.
- در برخی از فرشهای خطیبی علاوه بر نخ تار، برای بافت حاشیه و تمامی نقوش از ابریشم استفاده میشود و یک فرش ابریشم ۹۰ درصدی به وجود میآید که به طور قطع گرانترین فرش دستباف تبریز است.
- تنوع رنگبندی نیز از مشخصات دیگر آن است. در متن یا زمینه فرش بیشتر از رنگهای کرم، سرمهای و فیروزهای استفاده میشود. برای حاشیه هم بیشتر رنگهای فیروزهای، پیازی و شکلاتی کاربرد دارد.
طرح سالاری
اگر بخواهید گرانترین فرش دستباف تبریز را خریداری کنید، فروشندگان فرش نقشه سالاری را هم به شما معرفی میکنند. این فرش بیشتر ابریشمی است و زیبایی آن هوش از سر خواهد برد. از مشخصات دیگر آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- این فرش دو متنی است؛ یعنی از دو رنگ برای بافت زمینه استفاده میشود و رنگهای مورد استفاده برای بافت در اکثر موارد تیره هستند.
- اغلب در این طرح بهخصوص در قسمت حاشیه از ترنج استفاده میشود.
- شلوغ و پرگل بودن یکی دیگر از مهمترین مشخصات این طرح به شمار میرود که با ظرافت و جزئیات فراوان همراه است.
طرح گلستان
نام این فرش خود گویای تمام داستان است. فرشی با این طرح مانند یک باغ پر گل بوده و استفاده از نمادهای طبیعی در مربعهای کوچک هوش از سر عاشقان فرش و فرشبافی میبرد. جزئیات آنقدر زیاد است که بدون شک فرش نقشه گلستان را میتوان گرانترین فرش دستباف تبریز دانست. از مهمترین مشخصات این طرح زیبا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از نقوش شکسته، دوار و هندسی در این طرح حرف اول را میزند.
- در بافت حاشیهها از عناصر تاریخی و فرهنگی استفاده شده و علاوه بر نقوش اسلیمی و ختایی میتوان طرح کاشیکاریهای مسجد کبود را هم در آن دید.
- یکی دیگر از ویژگی اصلی این طرح بهکارگیری رنگهای متنوع در نهایت ظرافت و دقت است.
طرح علیا
شاید طرح علیا را نتوان گرانترین فرش دستباف تبریز دانست؛ اما قیمت کمتر و یک سری از ویژگیهای آن باعث شده تا پرفروش ترین فرش دستباف تبریز محسوب شود. مشخصات اصلی فرش نقشه علیا عبارتاند از:
- برای بافت متن یا زمینه از رنگ کرم بیشتر از رنگهای دیگر استفاده میشود.
- برای بافت طرح حاشیه اغلب از رنگ پیازی یا آجری استفاده میشود.
- طرح مرکزی آن اغلب یک ترنج به شکل دایرهای شکل است.
طرح گنبد
فرش نقشه گنبد هم جزو محصولات معروف و پرفروش در بازار فرش ایران به شمار میرود. خطوط و مرزبندی جذاب بین رنگها و … همگی باعث شده تا این فرش چشمنواز در سطح جهانی هم شهرت خوبی برای خود دستوپا کند. از مشخصات اصلی آن نیز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- طرح مرکزی این فرش و اطراف آن به شکلی است که گویا زیر گنبد یک بنای تاریخی ایستادهاید و سر بالا کرده از تماشای جزئیات آن لذت میبرید.
- این طرح ترکیبی نقشهای گل در اطراف طرح مرکزی و نقوش هندسی و خطوط را در حاشیهها دارد.
- در بافت این طرح از رنگ لاکی، آبی تیره و سرمهای بیش از رنگهای دیگر استفاده میشود.
طرح ماهی
طرح ماهی هم شاید گرانترین فرش دستباف تبریز نباشد؛ اما جزو طرحهای پرفروش و پرطرفدار است. به دلیل رنگ و لعاب و قیمت مناسب از گزینههای خوب برای نشیمن و راهرو به شمار میرود. مشخصات این فرش عبارتاند از:
- در مرکز این فرش نقش یک گل وجود دارد و به جز آن سراسر فرش را طرحهایی مثل ماهی پر کرده است.
- دارای رجشمار بین ۴۰ تا ۵۰ است.
- کاربرد ابریشم در بافت چنین فرشی بسیار کم و نزدیک به صفر است.
طرح نامی
طرح نامی جزو دسته گرانترین فرش دستباف تبریز قرار میگیرد و به دلیل نوع نقشه و رنگهای مورد استفاده برای بافت به آن زیرخاکی هم گفته میشود. از ویژگی مهم این فرش طرح نامی تبریز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- در سراسر این مدل فرش نقوشی مانند ظرف و جام استفاده میشود.
- نقشه زمینه و متن این فرش دارای تقارن است.
- تنوع رنگبندی و نوع نقوش نیز از دیگر ویژگیهای مهم آن به شمار میرود.
گرانترین فرش دستباف تبریز
با معرفی طرحهای معروف و پرفروش فرش در شهر تبریز شاید این سوال در ذهن شما نقش ببندد که چه فرشی جزو گرانترین فرشهای این شهر قرار دارد و میتوان از نام برد. در پاسخ باید به یکی از آثار هنری جاودانه این شهر یعنی مدالیون روتشیلد اشاره کرد.
این فرش که جزو گرانترین فرشهای جهان نیز قرار دارد، در بحبوحه جنگ جهانی دوم و توسط یک سرباز آلمانی دزدیده و از ایران خارج شد. طرح زیبای این فرش باعث شد تا هفتاد هزار دلار قیمتگذاری شود. همچنین این روزها با الهام از طرح آن فرشی با طرحی به نام مدالیون بافته میشود.
کلام آخر
امیدواریم با معرفی گرانترین فرش دستباف تبریز و طرحهای مختلف فرش در این شهر کار شما را برای شناخت محصولی که متناسب با سلیقه و نیازتان باشد آسان کرده باشیم. در صورتی که نیاز دارید با جزئیات طرحهای فرش دستباف این شهر بیشتر آشنا شوید، میتوانید تنوع بیپایانی از این فرشها را در سایت آریاس ببینید، مقایسه کنید و بپسندید.
سوالات متداول
-
پرفروش ترین فرش دستباف تبریز کدام است؟
طرحهایی چون ماهی، علیا، گنبد، سالاری، خطیبی و نامی جزو محصولات پرفروش بازار فرش به شمار میرود.
-
برای خرید فرش دستباف تبریز چقدر باید هزینه کرد؟
این امر به میزان استفاده از ابریشم در بافت، تراکم، تنوع رنگی و ابعاد فرش بستگی دارد.
-
کدام فرش تبریز برای جاهای پررفتوآمد مانند نشیمن بهتر است؟
طرحهای ماهی و نامی به دلیل تراکم کمتر و قیمت مناسبتر برای استفاده در مکانهایی که پاخور بیشتری دارد مناسبتر هستند.