فهرست
در هر سبک و سلیقه‌ای از چیدمان، فرش‌ها عضوی جدانشدنی از دکوراسیون داخلی منزل به شمار می‌روند. فرش‌ها در هر کجای جهان به عنوان اثری ارزشمند و هنرمندانه شناخته می‌شوند، اما با توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی هنر فرش‌بافی در ایران، می‌توانیم بگوییم که فرش در نظر ما از جایگاه والاتری نیز برخوردار بوده و در قلب خانه‌ها می‌تپد. به همین دلیل، پروسه انتخاب و خرید فرش برای قسمت‌های مختلف منزل معمولا زمانی طولانی را به خود اختصاص داده و به دوراهی‌های زیادی ختم خواهد شد. در این بین، انتخاب و خرید فرشهای آنتیک به دلیل حساسیت بیشتر و قیمت بالاتر، با سوالات بیشتری نیز همراه خواهد بود. ما در این مقاله قصد داریم راهنمایی جامع در باب استفاده از فرش آنتیک قدیمی در دکوراسیون منزل به شما ارائه دهیم.
کاربرد فرش آنتیک در دکوراسیون
امروزه استفاده از فرشهای آنتیک قدیمی در میان طرفداران سبک‌های مختلف، محبوبیت زیادی یافته است. علاوهبر کف‌پوش منزل، ممکن است فرشهای آنتیک را در قالب کالایی زینتی، عایق صدا و حرارت روی دیوار و حتی روکش میز هم مشاهده کنید. شاید شما از آن دسته افراد باشید که فرش آنتیک و قدیمی را صرفا برای دکوراسیون سنتی یا کلاسیک مناسب می‌دانند؛ در این صورت، مطالعه این مقاله نظر شما را نسبت به فرشهای آنتیک قدیمی تغییر خواهد داد. فرشهای آنتیک حتی در دکوراسیون‌های مدرن و مینیمال، به ایجاد مناظر چشم‌نوازی منجر شده‌اند. برای استفاده از فرش آنتیک قدیمی در دکوراسیون منزل، کافی است با سبک‌های مختلف این فرش و همچنین ارتباط اندازه فرش با محل استفاده آن آشنایی داشته باشید. در ادامه، ما به بیان نکاتی می‌پردازیم که دانستن آن‌ها در انتخاب و خرید فرش آنتیک و روشن شدن کاربرد فرش آنتیک قدیمی در دکوراسیون منزل، خالی از لطف نخواهد بود. همچنین میتوانید با مراجعه به مقاله انتـخاب فــــرش متناسب با دکوراسیون اطلاعات بیشتری در این باره کسب کنید.
فرش آنتیک چیست؟
نخستین مشخصه‌ای که فرش آنتیک را از سایر فرش‌ها متمایز می‌کند، قدمت آن است؛ می‌توانیم فرشهای قدیمی را در سه دسته طبقه‌بندی کنیم:
- فرش‌هایی که بین ۳۰ تا ۵۰ سال دارند، صرفا قدیمی محسوب می‌شوند
- فرشهای ۵۰ تا ۱۰۰ ساله، نیمه آنتیک هستند.
- فرشهای ۱۰۰ ساله یا بیشتر، آنتیک خواهند بود
اما باید به این سوال جواب دهیم که آیا همه فرش‌هایی که بیش از ۱۰۰ سال دارند، آنتیک محسوب می‌شوند؟ پاسخ این سوال تا حدودی مثبت است. در واقع همه این فرش‌ها عتیقه هستند؛ اما نمی‌توان گفت که همه فرشهای عتیقه از ارزش یکسانی برخوردار هستند. بخشی از ویژگی‌های یک فرش آنتیک ارزشمند بدین شرح خواهد بود:
- فرش آنتیک قطعا دستباف است؛ یک فرش ماشینی هر چه قدر هم که قدیمی باشد، چندان ارزشمند نخواهد بود.
- فرشهای آنتیک منحصربه‌فرد هستند. با توجه به قدمت و دستباف بودن این فرش‌ها، نمونه‌های زیادی از آن‌ها وجود ندارد.
- فرش آنتیک رنگ خیره کننده‌ای به رخسار ندارد. رنگ‌های به کار رفته در فرش آنتیک گرم و طبیعی بوده و گذر زمان نیز تا حدودی از شدت آن کم می‌کند.
- فرش دستباف آنتیک عاری از ایراد نیست. مشاهده ایراداتی جزئی در فرش آنتیک به دلیل دستباف بودن آن، اصلا دور از انتظار نیست؛ بنابراین، اگر فرش آنتیک بی‌نقص باشد، در صحت و اصالت آن تردید وجود دارد. البته فرشی که سرشار از نواقص ریز و درشت باشد، ارزش چندانی نخواهد داشت.
- فرشهای آنتیک و مخصوصا فرشهای اصیل ایرانی، متأثر از فرهنگ قومیت‌های گوناگون شکل می‌گیرند؛ بنابراین، فرشهای به جا مانده از هر خطه دارای الگوهایی خاص و قابل پیش‌بینی هستند. اگر در فرشی طرح‌ها یا رنگ‌هایی عجیب و نامربوط مشاهده کردید، در خرید خود قدری درنگ کنید. برای مثال، رنگ‌های سرد و طرح‌های شلوغ چندان در فرشهای آنتیک قابل اطمینان نیستند.
- فرشهای آنتیک معمولا از جنس الیاف پشمی و ترکیبی از طیف رنگ‌های کرم، قهوه‌ای و قرمز هستند. پاک کردن رنگ‌های طبیعی از روی الیاف طبیعی، کار ساده‌ای نیست؛ بنابراین، یک فرش آنتیک ارزشمند از رنگ‌پریدگی به دور است.
نکات استفاده از فرش آنتیک در منزل
اندازه فرش
بنابر قاعده‌ای کلی، فرش مورد استفاده در هر قسمت منزل باید چیزی حدود ۲۰ الی ۳۰ سانتی‌متر از دیوارهای اطراف فاصله داشته باشد. با رعایت این نکته، فضای اتاق یا نشیمن شما دلباز و منظم جلوه به چشم می‌آید. برای مثال، فرش مناسب نشیمن در ابعادی است که حداقل دو پایه جلوی مبل‌ها روی آن قرار بگیرد. همچنین در اتاق خواب، فرش از جلوی پاتختی‌ها تا دیوار روبه‌رو ادامه دارد و پایه‌های پایین تخت را نیز در برمی‌گیرد. برای مراقبت از فرش آنتیک در برابر سایش و تغییر شکل پرزها، توصیه می‌شود از پدهای مخصوص جهت توزیع فشار پایه مبلمان و سرویس خواب استفاده کنید.
قالیچه‌ها و فرشهای طویل آنتیک، بهترین گزینه برای بخش‌های پر تردد مانند آشپزخانه، راهروها و ورودی منزل هستند؛ زیرا فرشهای طویل با ایجاد مسیر بصری برای بیننده، به محیط اطراف خود معنا می‌بخشند. سعی کنید برای وسعت بخشیدن به ظاهر این نواحی، باز هم به حفظ حداقل فاصله ۲۰ سانتی‌متری از دیوار توجه داشته باشید. شایان ذکر است که فرش زیر میز نهارخوری باید به حدی بزرگ باشد که حرکت صندلی‌ها روی آن با مشکلی مواجه نشود.
میتوانید با نصب فرش آنتیک بر روی دیوار و استفاده از فرش آنتیک قدیمی در دکوراسیون منزل، صفر تا صد جلوه و شکوه آن را به نمایش بگذارید. تابلو فرش‌ها و دیوارکوب‌های آنتیک علاوهبر دکور، به عایق‌بندی دیوارهای نازک نیز کمک می‌کنند.
رنگ و نقش فرش
برای بخش‌هایی از منزل که رسمیت بیشتری دارند، بهتر است به فرشهای آنتیک با طرح‌های ظریف و سازمان‌یافته روی بیاورید. این فرش‌ها معمولا ابعاد بزرگ‌تری داشته و تولید کارگاه‌های شهری هستند. از سوی دیگر، فرشهای کوچک آنتیک و قالیچه‌های عشایری با طرح‌ها و رنگ‌های جسورانه، گرما و صمیمیت مورد انتظار ما را به فضای اتاق‌ها تزریق می‌کنند.
فرش‌ها نقش موثری در ایجاد تعادل و هارمونی محیط دارند. برای مثال، اگر مبلمان یا کاغذ دیواری منزل شما دارای طرحی شلوغ با رنگ‌های زنده باشد، یک فرش آنتیک ساده از ایجاد بی‌نظمی در نگاه بیننده جلوگیری خواهد کرد. برعکس، اگر فرش آنتیکی با رنگ‌های گرم و سرشار از نقش و نگار انتخاب کرده‌اید، باید با کاغذ دیواری و مبلمانی ساده، مرکز توجه محیط را در اختیار فرش قرار دهید.
اگر قصد دارید که در بخش‌های پر رفت‌وآمد منزل از فرش آنتیک استفاده کنید، بهتر است به طرح‌های شلوغ و تیره‌رنگ فکر کنید؛ چراکه این فرش‌ها اثر آلودگی، غبار و پاخوردگی را کمتر نمایان می‌کنند.
نگهداری و شستشو
در زمینه شستشو و نگهداری از فرشهای دستباف آنتیک، باید دقت و حوصله زیادی به خرج دهید. بسیاری از فرشهای آنتیک که قدمتی طولانی دارند، دیگر قابل استفاده و شستشو نیستند؛ مانند نمونه‌هایی که در موزه شاهد آن هستیم، از این فرش‌ها نیز باید در شرایط ویژه‌ای نگهداری شود و صرفا از چشم‌انداز زیبای آن در دکور منزل لذت برد. با این حال، کارشناسان معتقدند که اگر فرش آنتیک شما دچار پوسیدگی نشده باشد، مانعی برای استفاده از آن بر روی زمین وجود ندارد.
علاوهبر شرایط نگهداری، نظافت و شستشوی فرشهای آلوده شده نیز از دغدغه‌هایی هستند که ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده‌اند. در درجه اول، این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان فرش آنتیک را جارو برقی کشید؟ در صورتی که آلودگی با جارو کشیدن هم برطرف نشود، آیا فرش آنتیک قابل شستشو است یا خیر؟ پاسخ این سوالات بی‌شک مثبت است؛ در واقع جارو کشیدن شرط بقای فرش دستباف و جلوگیری از نفوذ ذرات به تاروپود آن است؛ اما خوب است در این خصوص به چند نکته توجه داشته باشید:
- تا حد امکان از فرش آنتیک در مکان‌های پر تردد استفاده نکنید.
- به منظور ایجاد فشار و تردد یکسان در سطح فرش، هر از چند گاهی آن را در جای خود بچرخانید.
- برای جارو کشیدن فرش دستباف آنتیک، بهتر است از سری‌های دارای برس استفاده نکنید.
در زمینه شستشو اگر با فرش آنتیک همچون فرش ماشینی رفتار کنید، چیزی از آن باقی نخواهد ماند! برای مثال، استفاده از مواد شوینده شیمیایی برای شستن فرشهای آنتیک فاجعه است؛ برای شستشوی فرش دستباف آنتیک، میتوانید به یک قالیشویی متخصص در این زمینه مراجعه کنید. جارو کشیدن منظم، لکه‌‌گیری و شستشوی فرش آنتیک با آب گرم و مواد مخصوص (در صورت لزوم)، روتین پیشنهادی کارشناسان برای مراقبت از فرشهای آنتیک است.
سوالات متداول
۱- ریشه محبوبیت فرش آنتیک از چیست؟
در کنار ارزش مادی فرش‌ها، پیشینه هنری و فرهنگی این اثر ارزشمند به محبوبیتش دامن می‌زند.
۲- پرطرفدارترین نقش‌های فرش آنتیک کدام‌اند؟
ترنج، گنبدی، لچک، درختی، سراسر و…
۳- مشهورترین بافندگان فرشهای آنتیک در کدام شهرها هستند؟
اصفهان، بختیاری، تبریز، قم، کاشان، زنجان، محلات و…
نتیجه گیری
فرشهای دستباف آنتیک به عنوان چکیده‌ای از فرهنگ، هنر و اصالت مردمان یک سرزمین، به فضای منزل شما جلوه متفاوتی می‌بخشد. علاوهبر آن، این فرش‌ها در طی زمانی طولانی ثابت کرده‌اند که به نسبت فرشهای ماشینی از دوام و ماندگاری بیشتری برخوردار هستند؛ بنابراین، چندان دور از ذهن نیست که گاهی قیمت یک فرش آنتیک اعلی از فرشهای ماشینی مشابه بیشتر باشد. با این حال، خرید فرش آنتیک در کنار جلوه بی‌نظیر در دکوراسیون منزل، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت نیز محسوب شده که ارزش حقیقی آن در گذر زمان مشخص می‌شود. اگر طبق راهنمای استفاده از فرش آنتیک قدیمی در دکوراسیون منزل از این هنر ارزنده در خانه‌تان استفاده کنید، می‌بینید که اصالت با روحی هنری به فضای امن خانه شما تزریق خواهد شد.
