فهرست
فرش دستبافت ایرانی که به عنوان یک کالای لوکس به کشورهای دیگر صادر می‌شود، مراحل متعددی را طی می‌کند تا به چنین ارزش و جذابتی برسد. در این مقاله قصد داریم شما مخاطبین گرامی را با تمامی مراحل تولید فرش دستباف آشنا کنیم و برایتان شرح دهیم که فرش دستباف طی چه فرآیندهایی فرآوری شده و به تولید می‌رسد.
البته برخی از تکنیک‌های خاص بافت فرش ممکن است از منطقه‌ای به منطقه دیگر متفاوت باشد، اما اصول فرش بافی از رنگرزی نخ تا برش دادن، تقریباً در سراسر جهان یکسان است و در طول قرن‌ها تغییرات بسیار اندکی داشته است. بنابراین اگر به فرش دستباف و چگونگی تولید فرش دستباف علاقه‌مند هستید تا پایان با ما همراه باشید.
پیشینه تولید فرش دستبافت
پیش از آنکه بخواهیم مراحل تولید فرش دستباف رو با جزئیات خدمتتان توضیح دهیم بهتر است اندکی با این هنر کهن و ارزش‌مند آشنا شوید. در طول اعصار، بافندگی فرش نسبتاً بدون تغییر باقی مانده است. ابتدایی‌ترین روش بافندگی فرش، نوع عشایری یا افقی است. نوع معمولی هم که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل دو تیر عمودی از چوب یا فلز و دو تیر افقی مشابه می‌شود. نخ‌های تار، معمولاً پنبه‌ای هستند و بین تیرهای افقی در یک کشش ثابت قرار می‌گیرند. ضخامت تارهای قالی و نزدیکی تارها دو عنصری هستند که ظرافت بافت (یعنی تراکم گره) فرش را که در نهایت بافته می‌شود، تعیین می‌کند.
اغلب فرش‌های دستبافت دارای پره‌های پشمی هستند که عمدتاً از گوسفند به دست می‌آید و کیفیت آن به عواملی مانند نژاد و رژیم غذایی، آب و هوای محلی و فصل برش بستگی دارد. پس از برش، پشم شسته می‌شود و در طی فرآیندی الیاف صاف از آن به وجود می‌آید که آن را ریسندگی می‌نامند. ریسندگی نخ از طریق دست و یا ماشین‌های ریسندگی انجام می‌شود. سپس نخ را در طیف‌های رنگی جذاب رنگ آمیزی می‌کنند و سپس به آرامی در آفتاب آویزان می‌کنند تا خشک شوند. پیشنهاد میکنیم مقاله دیگر سایت آریاس با عنوان جامع ترین راهنمای خرید فرش دستباف را مطالعه کنید.
انواع گره‌ها در بافت فرش دستباف
به طور کلی در فرش بافی ایرانی دو نوع گره بیش از سایرین مورد استفاده قرار می‌گیرد که عبارتند از:
- گره فارسی
- گره ترکی
گره ترکی به‌راحتی باز نمی‌شود و استقامت بالایی دارد؛ در این روش که خامه فرش به دور ۲ عدد تار زیر و رو گره می‌خورد، فرش بافته شده نسبت به نمونه‌هایی با گره فارسی، سفت‌تر خواهد بود.
گره فارسی خود شامل دو روش راست به چپ و چپ به راست است، اما در هردوی آن‌ها خامه فرش دور یک تار گره می‌خورد و از پشتِ تار بعدی بیرون می‌آید. ناگفته نماند که مقاومت گره فارسی به اندازه گره ترکی نیست، اما فرش لخت و نرم‌تر خواهد بود.
در نهایت طبق نظر کارشناسان موردی که تاثیر بسیاری در مرغوبیت و کیفیت فرش دستباف دارد، تراکم گره‌ها و ظرافت آن‌ها است؛ یعنی هر چه تعداد گره‌های یک فرش بیشتر و دقیق‌تر باشد کیفیت آن هم بالاتر خواهد بود.
انواع نقش و رنگ فرش دستباف
در گذشته برای رنگ کردن نخ‌های فرش دستبافت از رنگ‌های گیاهی و طبیعی استفاده می‌کردند، اما این روزها اغلب از رنگ‌های شیمیایی برای رنگ آمیزی استفاده می‌شوند. هنگامی هم که صحبت در مورد نقش و نگار و تولید فرش به میان می‌آید، اغلب سه دسته طرح وجود دارد که عبارتند از: الگوهای منحنی، هندسی و شکلی.
از روی نقش و نگار روی یک فرش می‌توان فهمید که فرش چه سبکی دارد و از چه منشایی برخوردار است. اندازه و رنگ‌های استفاده شده نیز در شناخت اصالت فرش نقش دارند. نقش بارزترین و شاید مهمترین ویژگی در فرش است؛ به همین دلیل در کارگاه‌ها، زمان زیادی برای توسعه و اصلاح الگوهای سنتی قدیمی که ابتدا با دست روی کاغذ کشیده شده، صرف می‌شود.
اگر به ذنبال زیباترین مدل های فرش ابریشم دستباف هستید بر روی لینک کلیک کنید.
مراحل و فرآیند تولید فرش دستباف را می‌شناسید؟
به طور کلی تولید فرش دستبافت شامل فرآیندهای زیر است:
- تهیه پشم
- ریسندگی نخ
- طراحی فرش
- رنگرزی نخ
- بافتن فرش
- شستشو
- چیدن نخ‌ها و در آوردن فرش از دار قالی
در ادامه قصد داریم قدم به قدم و طی ۱۸ مرحله شما مخاطبین عزیز وبلاگ آریاس را با مراحل تولید فرش دست بافت آشنا کنیم. اگر شما هم جزو کسانی هستید که علاقه فراوانی به فرش دستباف دارید، در سریع‌ترین زمان ممکن می‌توانید در فروشگاه آریاس از میان صدها نمونه از فرش دستباف ابریشم،فرش عشایری دستباف،فرش دستباف تبریز و فرش دستباف ابریشم قم، فرش مورد علاقه‌تان را خریداری کنید. مراحل و فرآیند تولید فرش دستباف شامل موارد زیر است:
مرحله ۱
بخش‌های اصلی طرح فرش ابتدا بر روی کاغذ گراف ترسیم می‌شوند و هر خانه در نمودار نشان دهنده یک گره است.
مرحله ۲
خطوط عمودی و افقی که روی نمودار کشیده شده‌اند، کاغذ را به مربع‌های مساوی تقسیم می‌کنند. بسته به اندازه و گره مورد نظر در هر اینچ مربع، مقیاس طراحی و کاغذ گراف استفاده شده متفاوت خواهد بود.
مرحله ۳
پس از تأیید طرح پیش نویس، مرحله بعدی پر کردن رنگ‌ها با استفاده از رنگ پایه آب است. به طور کلی، هر رنگ نمونه‌ای از پشم رنگ شده را نشان می‌دهد.
مرحله ۴
به یاد داشته باشید که هر جعبه در کاغذ گراف نشان دهنده یک گره در فرشی است که باید بافته شود. طراح باید طرح را مطابق با آن رنگ کند. توجه داشته باشید که رنگ‌ها باید مطابق با اصول خاصی مورد استفاده قرار گیرند.
مرحله ۵
پنجمین مرحله از مراحل تولید فرش دستباف این است که طرح و رنگ فرش به زبان بافنده کدگذاری شود؛ بافنده زبان رمزگذاری شده را در حین بافتن قالیچه همانطور که یک پیانیست موسیقی می‌خواند، می‌داند. این تضمین می‌کند که طرح و رنگ‌ها تا حد امکان به دقت رعایت می‌شوند.
مرحله ۶
در حالی که طرح فرش در حال کدگذاری است، پشم مناسب از پشم‌های رنگ نشده فرش ایرانی انتخاب می‌شود. به عنوان مثال، در فرش آگرا از پشم غزنی دست‌کاری شده استفاده می‌شود، در حالی که در فرش مغول کاشان از پشم‌های وارداتی که معمولا از نیوزلند یا استرالیا وارد می‌شوند، استفاده می‌گردد.
مرحله ۷
همانطور که قبلاً ذکر شد، رنگ‌های نقاشی شده بر روی کاغذ گراف یک طرح، نمونه‌های خاصی از پشم رنگ شده را نشان می‌دهد. نمونه‌ها معمولاً به طرح تکمیل شده متصل می‌شوند.
مرحله ۸
سپس پشم را به صورت دسته‌ای رنگ می‌کنند تا با نمونه‌ها مطابقت داشته باشد و آن را در مخلوطی از رنگ و آب جوش در ظرف‌های بزرگ قرار می‌دهند. قبل از رنگ آمیزی دسته بزرگی از پشم، معمولاً نمونه‌های کوچکتر ابتدا رنگ می‌شوند تا از هماهنگی صحیح در سایه اطمینان حاصل شود.
مرحله ۹
رنگ پشم را برای اطمینان از رنگ آمیزی آن به رنگ قرمز مناسب انتخاب می‌کنند. سپس پشم رنگ شده را در محیط بیرون آویزان می‌کنند تا خشک شود. شرایط آب و هوایی می‌تواند بر روند رنگرزی تأثیر بگذارد. یک دسته از پشم که در یک روز سرد و ابری رنگ می‌شود ممکن است ظاهر متفاوتی با دسته پشمی رنگرزی شده در یک روز گرم‌تر و آفتابی داشته باشد. سپس پشم خشک شده برای استفاده در قرقره‌های کوچکتر با ماشین بافندگی ریسیده می‌شود.
مرحله ۱۰
هنگامی که رنگرزی و کدگذاری به پایان رسید، مواد و طرح کدگذاری فرش به استاد بافنده تحویل داده می‌شود. سپس او شروع به بافتن فرش بر روی ماشین بافندگی یا دار قالی می‌کند.
مرحله ۱۱
هر ردیف گره باید محکم بسته شود. این تضمین می‌کند که اندازه و کیفیت فرش مطابق با اندازه و کیفیت طراحی شده باقی می‌ماند.
مرحله ۱۲
پس از سوختن پشم اضافی و بریدن فرش، باید آن را به خوبی بشویند.
مرحله ۱۳
سپس آب و صابون و پشم‌های سوخته اضافی با استفاده از یک اسکراپر مخصوص خارج می‌شوند.
مرحله ۱۴
این فرآیند چندین بار تکرار می‌شود تا اطمینان حاصل شود که فرش کاملاً تمیز و پر رنگ است. شستشو باید در سه نوبت انجام شود. در مراحل پایانی برای پاک کردن کامل صابون، از آب شیرین استفاده می‌شود.
مرحله ۱۵
هنگامی که فرش شسته شد، فرش‌ها در زیر نور آفتاب کشیده و خشک می‌شوند.
مرحله ۱۶
میخ‌ها بین پود و تار فرش قرار می‌گیرند تا آسیبی به آن نرسد. هدف از به میخ کشیدن فرش، صاف کردن آن است.
مرحله ۱۷
وقتی فرش کاملاً کشیده شد، حاشیه آن بریده شده و محکم می‌شود.
مرحله ۱۸
هنگامی که فرش دستباف تمام این مراحل را به پایان رساند، برای عرضه در بازار و همینطور فروشگاه آریاس در اختیار شما قرار می‌گیرد.
کلام آخر
در پایان می‌توان گفت که هنر تولید فرش‌های دستباف ایرانی شاهکاری است که در سراسر جهان شهرت دارد. در این هنر زیبا، گره‌زدن تار و پودها با دست پر زحمت‌ترین فرآیند در تولید فرش است. از همین‌رو بافت یک فرش دستباف ممکن است از چند ماه تا چند سال طول بکشد؛ گاهی هم چند بافنده در یک زمان روی یک فرش کار می‌کنند. زیباترین تابلو فرش را از دست ندهید.
اگر برای خرید فرش دستباف به دنبال فروشگاهی هستید که محصولات آن از کیفیت و تنوع بالا و همینطور قیمت مناسب برخوردار باشند بهتر است با کلیک بر روی لینک حتما سری هم به مجموعه فرش دستباف موجود در سایت آریاس بزنید و با انواع محصولات فروشگاه آشنا شوید.
