فهرست
آیا می‌دانید که چله فرش چیست و انواع مختلف آن کدام است؟ برای درک بهتر اصطلاح چله فرش در صنعت فرش‌بافی لازم است که ابتدا با مفهوم چله‌کشی آشنا شویم. یکی از مهم‌ترین مراحل بافت فرش، چله‌کشی است. در واقع چله‌کشی پیش از شروع بافت گره‌ها بر زمینه آماده انجام می‌شود. چله‌کشی را می‌توان به شیوه‌های مختلفی به انجام رساند؛ البته برای یک بافت مطلوب و ایده‌آل لازم است که چله‌کشی بر اساس اصول استاندارد مربوطه انجام شود. فردی که امر چله‌کشی فرش را بر عهده دارد، با بررسی نقشه فرش تعیین می‌کند که فرش دقیقاً به چند تار احتیاج دارد، در نهایت، با استفاده از ابزارهای مخصوص این کار از جمله دفتین، آچار، مداد، متر و دار و… چله‌کشی را شروع می‌کند.
چله فرش چیست و به چه صورت انجام می‌شود؟
چله فرش دستباف درواقع همان تار یا نخ‌های نازکی بوده که بر روی دار قالی نصب می‌شوند و به صورت چندلا و پر پیچ و تاب هستند. تارهای مذکور به شکل عمودی روی دار نصب شده و وظیفه نگه‌داری گره‌ها بر روی فرش را بر عهده دارند. چله فرش می‌تواند از مواد گوناگونی مثل پنبه، ابریشم و پشم تولید شود. لازم به ذکر است که چله‌های ابریشمی و پشمی جزو پرکاربردترین و متداول‌ترین چله‌ها به شمار می‌آیند.
تفاوت چله‌کشی و چله در فرش چیست؟
به نخ‌هایی که به موازات یکدیگر و با قدرت کششی برابر در جهت طولی بر روی دار قالی قرار داده می‌شوند، چله در فرش می‌گویند. به عمل قرارگیری این نخ‌های چله بر روی دار قالی نیز اصطلاحاً چله‌کشی گفته می‌شود.
پیش از شروع بافت قالی شما می‌بایست یک دار تهیه کرده و بر روی آن عمل چله‌کشی را پیاده کنید. در این فرآیند تارهایی را بر روی دار قالی بسته و محکم خواهیم کرد تا در مراحل بعدی گره‌ها را بر روی تارها زده و رج و گره زدن انجام شود.
چله فرش چیست و شیوه‌های مختلف آن کدام است؟
در بحث قبل متوجه شدیم که چله فرش چیست و چه تفاوتی با چله‌کشی دارد. به طور کل سه روش مختلف برای چله‌کشی وجود دارد که عبارتند از: چله‌کشی ترکی، چله‌کشی فارسی و چله‌کشی تلفیقی. در ادامه به توضیح هر یک از روش‌های مذکور خواهیم پرداخت:
چله‌کشی ترکی
به طور معمول این نوع چله‌کشی توسط ۲ فرد و مستقیماً بر روی دار انجام می‌شود. لازم به ذکر است که چله‌کشی ترکی باید با دقت و تمرکز بسیار بالایی انجام شود. برای شروع کار ۲ تار موازی به صورت عرضی بر روی دار بسته خواهد شد. ناگفته نماند که عرض این تارها به منظور جلوگیری از بروز مشکل در هنگام گره زدن بیشتر از دار است. به این تارهای عرضی اصطلاحاً زهواره نیز گفته می‌شود.
چله‌کشی فارسی
در شیوه چله‌کشی فارسی اول چله روی زمین کشیده شده و در مرحله بعدی روی دار منتقل می‌شود. برای انجام این کار سه میله با قطر حدودی ۵/۱ سانتی‌متر و طول ۱ متر روی زمین قرار داده خواهد شد. ناگفته نماند که نخ چله ۱ متر بیشتر از طول مورد نیاز در نظر گرفته می‌شود.
چله‌کشی تلفیقی
این نوع چله‌کشی، تلفیقی از چله‌کشی فارسی و ترکی است که در موارد مورد نیاز استفاده می‌شود.
چله فرش چیست و نخ‌های مصرفی آن کدام است؟
اکنون که با مفهوم چله فرش چیست آشنا شدیم، جا دارد که به نخ‌های مصرفی در چله‌کشی اشاره بیشتری داشته باشیم. در ابتدا لازم به ذکر است که نخ چله‌کشی باید از استحکام و دوام بالایی برخوردار باشد. همان‌طور که گفته شد، برای چله‌کشی معمولاً از الیاف طبیعی همچون پنبه، پشم و ابریشم استفاده می‌شود؛ البته انتخاب نخ‌های ضخیم و باریک با توجه به نقشه و رج شمار فرش انجام می‌پذیرد.
چله فرش ابریشم
فرش‌هایی که نخ چله مصرفی آن‌ها از جنس ابریشم است، اصطلاحاً تحت عنوان چله فرش ابریشم شناخته می‌شوند. چله این نوع از فرش‌ها ظرافت و باریکی مخصوصی داشته و در عین حال بسیار مقاوم است. همچنین این فرش‌ها زیبایی و ظرافت ظاهری بسیار خوبی دارند. کاربرد اصلی چله‌های ابریشمی برای طرح‌ها خاص و ریزبافت بوده و آن‌ها در انواع مختلف رنگ‌ها وجود دارند. علاوه بر این، چله قالی ابریشم برای فرش‌های هنری و دکوراتیو و همچنین تابلوفرش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ناگفته نماند که قیمت این نوع فرش‌ها در مقایسه با سایر فرش‌ها نسبتاً بالاتر است.
چله فرش پشم
یکی دیگر از نخ‌هایی که در بحث چله قالی چیست باید به آن اشاره کنیم، پشم است. پشم گوسفندان جزو متداول‌ترین مواد در چله‌کشی انواع مختلف فرش‌ها، گلیم‌ها و… محسوب می‌شود. این نوع نخ‌ها در برابر گرما، رطوبت و… مقاومت بسیار خوبی از خود نشان داده و از طول عمر بالایی نیز برخوردار هستند. ناگفته نماند که از پشم و ابریشم می‌توان به عنوان نخ خاب نیز استفاده کرد.
تفاوت چله پشم و چله ابریشم در چیست؟
ما می‌دانیم که چله فرش چیست و چه نخ‌هایی در چله‌کشی استفاده می‌شود. ابریشم و پشم جزو پرکاربردترین نخ‌ها برای چله‌کشی محسوب می‌شوند، اما تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم:
- ظرافت فرش‌هایی که با چله ابریشمی بافته می‌شوند بیشتر است.
- قیمت فرش‌های چله ابریشمی در مقایسه با چله پشمی بالاتر است.
- کیفیت و مرغوبیت چله ابریشمی بیشتر است.
- نرمی و لطافت فرش‌های چله پشمی در مقایسه با چله ابریشمی کمتر است.
- فرش‌های چله پشمی در مقایسه با فرش‌های چله ابریشمی ضخیم‌تر بوده و زبرتر هستند.
- استفاده از فرش‌های چله پشمی در مناطق کوهستانی و سرد گزینه بهتری محسوب می‌شود.
- فرش‌های چله پشمی در تسکین درد، بهبود گردش خون، خواب راحت و… تأثیر بسزایی دارند.
نقش چله فرش در شست‌وشوی آن
عوامل مختلفی همچون جنس نخ چله، روش چله‌کشی، کیفیت چله‌کشی فرش و گلیم و… بر روش‌های شست‌وشوی فرش تأثیرگذار هستند. با در نظر گرفتن نخ چله و شیوه‌ای که چله‌کشی انجام شده است می‌توان بهترین مواد شوینده را برای نظافت فرش انتخاب کرد؛ به طوری که آسیبی به بافت فرش وارد نشود. اگر تمایل دارید اطلاعات بیشتری در رابطه با نحوه شست‌وشوی فرش‌ها به دست آورید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «روش برطرف کردن زردی فرش» بعد از شستن را مطالعه فرمایید.
سوالات متداول
چله فرش چیست و چگونه می‌توان نوع چله‌کشی را انتخاب کرد؟
برای انتخاب نوع چله‌کشی باید فاکتورهای مختلفی مثل قیمت، ابعاد فرش، محل و موقعیت استفاده از فرش، رنگ، تراکم و… را مدنظر قرار دهید و با توجه به تمامی این موارد به یک نتیجه منطقی برسید.
عدم توجه به اصول چله‌کشی چه پیامدی دارد؟
چله فرش مهم‌ترین بخش در بافت قالی محسوب می‌شود؛ چرا که اگر به درستی و مطابق اصول نصب نشده باشد، فرش از ظرافت لازم برخوردار نخواهد بود.
سخن پایانی
چله فرش یکی از رایج‌ترین اصطلاحاتی است که در صنعت قالیبافی با آن مواجه می‌شویم. اکنون می‌دانیم که چله فرش چیست و چه کاربردی دارد. چله فرش درواقع همان تار فرش بوده که به عنوان پایه و اساس هر فرش شناخته می‌شود. این تارها همان نخ‌های نازکی هستند که به صورت چند لایه و به شکل عمودی روی دار نصب شده و از گره‌های روی فرش محافظت می‌کنند. چله فرش را می‌توان با استفاده از مواد مختلفی همچون پنبه، پشم و ابریشم تولید کرد.
برای چله‌کشی شیوه‌های مختلفی وجود دارد که سه مورد از متداول‌ترین آن‌ها در ایران چله‌کشی ترکی، فارسی و تلفیقی از این دو روش خواهد بود. ناگفته نماند که هر یک از این روش‌ها قابلیت‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. هنگام خرید فرش توجه به چله آن می‌تواند به شما کمک زیادی کند؛ در واقع با در نظر گرفتن این که چله فرش با چه نخی تولید شده است این امکان را فراهم می‌سازد تا فرشی را خریداری کنید که مطابق نیاز شما است.
