فهرست
ابرشی فرش دستبافت یک مشکل رایج است که به‌دلیل نادرست بودن نگهداری و شستشوی آن ایجاد می‌شود. فرش دستباف، به خصوص اگر ارزش زیادی داشته باشد، به‌عنوان یک سرمایه محسوب می‌شود و حفظ آن اهمیت بسیاری دارد. بنابراین، ضروری است که نگهداری این فرش‌ها به شیوه‌ای صحیح و استاندارد انجام شود تا از وقوع مشکلاتی همچون ابرش شدگی جلوگیری شود.
ابرشی شدن فرش دستباف چیست؟
یکی از نواقص و عیوبی که برای فرش‌های دستباف پدید می‌آید، درآمیختگی نامناسب رنگ‌ها است که به آن اصطلاحا ” ابرشی فرش دستبافت” گفته می‌شود. زمینه کار در فرش دستباف باید از یکدستی و یکنواختی خاصی برخوردار باشد، اما هرگونه درهم تنیدگی رنگی، تکدانه‌های پررنگ یا کم‌رنگ شدن زمینه کار، به‌عنوان عیب و نقص در فرش شناخته می‌شوند. تغییر در تنالیته رنگی نیز به وضوح از طریق نگاه به فرش قابل مشاهده است.
متاسفانه، در صورت بروز این مشکل، حتی با انجام عملیات رنگ‌گذاری مجدد، گاهی اوقات امکان رفع آن وجود ندارد. این ناهنجاری بیشتر در دستباف‌های خاص مانند گبه رخ می‌دهد. هرچند در برخی از فرش‌های ساخته‌شده در روستاها و تحت تاثیر فرهنگ عشایری، این تغییرات به‌عنوان یک ویژگی زیبایی مورد قدردانی قرار می‌گیرد و به‌عنوان “عیب فرش” درنظر گرفته نمی‌شود.
اما اگر فرش دستباف از نوع شهری باشد، ابرشی شدن آن به‌عنوان یک ایراد جدی و تاثیرگذار بر قیمت و ارزش فرش محسوب خواهد شد. این نقص در رنگ‌ها می‌تواند تاثیرات منفی بسیاری بر محبوبیت و ارزش فرش داشته باشد. از این‌رو لازم است از یک مجموعه معتبر خرید فرش را انجام داد.
دلایل ابرشی شدن فرش دستباف چیست؟
ابرشی شدن یکی از نواقص جدی در فرش‌های دستباف شهری است و برای پیشگیری از این ایراد، نیاز است ابتدا دلایل ایجاد آن را بشناسیم. این دلایل متعدد به شرح زیر هستند:
۱. عدم رعایت اصول کیفی در پروسه رنگرزی الیاف
اگر در مراحل رنگرزی با دقت به کیفیت نپردازیم یا خامه‌ها و کلاف‌ها به نحو یکدست زده نشوند، احتمال ابرشی فرش دستبافت وجود دارد. استفاده از رنگ‌های نامرغوب و الیاف ناکیفیت نیز این مشکل را تشدید می‌کند. اگر می‌خواهید قیمت فرش دستباف شما افت نکند، حتما از رنگ‌های باکیفیت در آن استفاده کنید.
۲. استفاده از رنگ‌های نامرغوب و الیاف بی‌کیفیت
استفاده از رنگ‌های نامرغوب و الیاف بی‌کیفیت نیز از عواملی است که موجب ابرشی شدن فرش می‌شود.
۳. یکنواختی نداشتن رنگرزی
عدم یکنواختی در فرآیند رنگرزی نیز می‌تواند ابرشدگی در فرش را ایجاد کند.
۴. استفاده از آب با غلظت املاح معدنی زیاد
استفاده از آب حاوی غلظت املاح معدنی بالا در فرآیند رنگرزی نیز از دلایل ایجاد این مشکل است.
۵. استفاده از مقادیر زیاد از رنگ‌های دندانه‌ای
استفاده افزایشی از رنگ‌های دندانه‌ای ممکن است به ابرشی فرش دستبافت و تیرگی در برخی قسمت‌ها منجر شود.
۶. پرتاب بودن خامه
پرتاب بودن خامه موجب افزایش ابرشدگی در فرش و تیرگی و روشنی ناهمگن در قسمت‌های مختلف می‌شود.
۷. عدم تناسب تراکم خامه با میزان آب مورد استفاده
تناسب نادرست تراکم خامه با مقدار آب ممکن است ابرشدگی در فرش را ایجاد کند.
۸. تابش نور خورشید به صورت غیر یکنواخت
تابش نور خورشید به‌صورت نامنظم بر روی الیاف فرش می‌تواند باعث ایجاد ابرشدگی شود.
این دلایل اغلب در فرآیند تهیه الیاف و بافتن فرش ایجاد می‌شوند. اما برخی مشکلات نیز احتمالا حین استفاده از فرش به‌وجود می‌آید که برای پیشگیری از آن‌ها نیز راهکارهای خاصی وجود دارد.
آیا ابرش بودن فرش به معنی معیوب بودن آن است؟
بسیاری از مواقع، هنگامی که کلاف‌های رشته‌ها در فرش به‌دلیل دوگانگی در فرآیند رنگرزی باعث ایجاد تیرگی و روشنی نامتوازن‌شده و به اصطلاح “ابرش” شوند، فرش مورد نظر دچار عیب ابرشی می‌شود. این وضعیت معمولا در فرآیند رنگرزی الیاف پدید می‌آید؛ زیرا اگر کیفیت رنگرزی کافی نباشد یا کلاف‌ها به‌صورت یکدست هم زده نشوند، احتمال ایجاد این نقص در فرش وجود دارد. این ابرش به وضوح در قسمت‌های مختلف فرش قابل مشاهده است.
- ابرشی فرش دستبافت در برخی مناطق جزو عیوب نیست!
ابرشی که در برخی از دست‌بافته‌ها مانند گبه به‌عنوان یک خصوصیت زیباشناسانه در فرش‌های عشایری و روستایی محسوب می‌شود، به‌عنوان یک ویژگی مثبت و جلوه زیبایی درنظر گرفته خواهد شد. در این نوع فرش‌ها، ابرشی به‌عنوان یک بخش از هنر و فرهنگ محلی شناخته می‌شود. این موضوع به خوبی در فرش‌های عشایری و روستایی جلوه می‌کند و از آن به‌عنوان یک خصوصیت خاص یاد می‌شود.
- مناطق شهری این اتفاق را نمی‌پذیرند!
با این وجود، در فرش‌های بافته شده در شهرها، این ویژگی معمولا به‌عنوان یک ایراد و نقص درنظر گرفته می‌شود. این امر می‌تواند بر قیمت و ارزش فرش تاثیر بگذارد و موجب شود که فرش‌های شهری با این نقص به اندازه فرش‌های محلی مورد توجه قرار نگیرند.
از این رو، در تولید فرش‌های شهری، توجه به جزئیات دقیق در فرآیند رنگرزی و کیفیت کلاف‌ها امری ضروری است تا از ایجاد این ابرش‌های ناخواسته جلوگیری شود و فرش باکیفیت و بی‌عیب به تولید برسد.
روش های جلوگیری از ابرشی شدن فرش
برای حفاظت از فرش و جلوگیری از ایراداتی همچون درهم آمیختگی رنگ‌ها، حائز اهمیت است که به‌شکل اصولی و استاندارد از آن‌ها مراقبت کنیم. رعایت نکات زیر می‌تواند از ابرشی شدن فرش جلوگیری به‌عمل آورید:
- عدم استفاده از شوینده‌های شیمیایی
استفاده از شوینده‌های شیمیایی می‌تواند به بافت فرش نفوذ کند و الیاف را تخریب سازد. این امر باعث پس دادن رنگ و درهم آمیختگی غیرمطلوب آن خواهد شد.
- عدم استفاده از آب گرم برای شستشو
از آب گرم برای شستشوی فرش دستباف استفاده نکنید، زیرا آب گرم به رنگدانه‌های فرش آسیب جدی می‌زند.
- به کار نگرفتن برس و دستمال نمدار جهت تمیزکاری
از برس‌های سفت برای حل لکه‌ها استفاده نکنید و پارچه‌های نمدار را با فشار به فرش دستباف نکشید. این اقدامات ممکن است به الیاف فرش آسیب بزند و منجر به درهم آمیختگی رنگ‌ها شود.
- عدم آویزان کردن فرش در حالت خیس
پس از شستشو، فرش را در حالت خیس آویزان نکنید. فرش دستباف در حالت خیس بسیار حساس است و احتمال ایجاد ناهماهنگی در رنگ‌ها بالا می‌رود. توصیه می‌شود هیچ‌گاه فرش دستباف در خانه شسته نشود.
- عدم آویختن فرش خیس در آفتاب
فرش را بعد از شستشو در معرض نور خورشید آویزان نکنید. این اقدام احتمالا به آسیب دیدگی الیاف فرش منجر شود و حتی پوسیدگی زودهنگام را نیز ایجاد کند.
با رعایت این نکات، می‌توان از ابرشی فرش دستبافت جلوگیری به‌عمل آورد و زیبایی و ماندگاری این اثر هنری را حفظ کرد.
- تست رنگ دهی در فرش دستباف
شستشوی مکرر فرش‌های دستباف می‌تواند آسیب دیگری به آن‌ها وارد کند، بنابراین از شستن بیش‌ازحد خودداری کنید. حتی با رعایت استانداردهای شستشو، در زمان شستشوی دستی و غیر اصولی، مشکلات افزایش می‌یابد. بهترین فرصت برای شستشوی فرش دستباف، هر ۳ تا ۵ سال یکبار است.
برخی از انواع فرش‌های دستباف به‌دلیل نوع الیاف مورد استفاده در آن‌ها، به طور بیشتری در معرض آسیب دیدگی و ابرشی شدن قرار دارند. برای ارزیابی کیفیت الیاف می‌توانید گوش پاکن را با آب گرم خیس کنید و بر روی رنگ‌های فرش بکشید؛ اگر رنگ شد، نشان از کیفیت پایین الیاف است. پیش از استفاده از خدمات قالیشویی، مسئول شستشو را در جریان قرار دهید.
برای خرید فرش دستباف با کیفیت و زیبا، با کارشناسان فرش آریاس تماس بگیرید و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. گالری آریاس با تضمین خریدی امن و لذت‌بخش، به شما تجربه‌‌ای خاص و با کیفیت را ارائه می‌دهد.
جمع‌بندی
ابرشی شدن فرش دستبافت یک ایراد جاری در فرش‌ها است که ناشی از درهم آمیختگی نامتوازن رنگ‌ها خواهد شد. این مشکل اکثرا در فرش‌های دستباف در شهرها به‌وجود می‌آید و به‌عنوان یک نقص جدی در نظر گرفته می‌شود. برای جلوگیری از این ایراد، لازم است از شوینده‌های شیمیایی خودداری به‌عمل آید. بنابراین بهتر است از آب گرم در شستشو استفاده نکنید و در تمیزکاری از برس‌های نرم بهره ببرید. فرش نباید در حالت خیس آویزان شود و در برابر تابش نور خورشید به‌صورت مستقیم قرار نگیرد تا تداوم زیبایی و کیفیت آن تضمین شود.
سوالات متداول
۱.ابرشی شدن چیست؟
ابرشی شدن به وضعیتی اشاره دارد که درهم آمیختگی نامتوازن رنگ‌های فرش دستباف ایجاد می‌شود و معمولا ناشی از عدم یکنواختی در فرآیند رنگرزی یا مشکلات در بافت فرش است.
۲.چه عواملی باعث ابرشی شدن فرش می‌شوند؟
عواملی مانند استفاده از شوینده‌های شیمیایی، آب گرم برای شستشو، استفاده از برس سفت، آویزان کردن فرش خیس در آفتاب و ناتوانی در رعایت استانداردهای نگهداری می‌توانند باعث ابرشی شدن فرش شوند.
۳.چگونه می‌توان از ابرشی شدن فرش جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از ابرشی، از شوینده‌های شیمیایی و آب گرم در هنگام شستشو خودداری کنید. برس‌های نرم را برای تمیزکاری به‌کار ببرید و فرش را در حالت خیس آویزان نکنید
