فهرست
گلیم و گبه از آن دست صنایع‌دستی جذاب و پرفروش ایرانی است که سهم زیادی هم در صادرات دارد. ممکن است در نگاه اول تفاوت گلیم و گبه را متوجه نشوید یا تشخیص آن برای شما دشوار باشد؛ اما توجه به این تفاوت‌ها و مقایسه گلیم با گبه به شما کمک می‌کند تا از بین این دو، محصول مورد نظر خود را انتخاب کنید. اگر دوست دارید فضای داخلی خانه خود را با یکی از این دو زیباتر کنید، خواندن ادامه این مطلب از وبلاگ آریاس به شما کمک زیادی خواهد کرد.
مجموعه ای از زیباترین تابلو فرش را تماشا کنید.
گلیم چیست؟
گلیم چیست برای درک بهتر تفاوت گلیم و گبه بهتر است تعریفی از این دو نوع دستبافت داشته باشید. گلیم دست‌بافتی از جنس پشم است و به همین دلیل بیشتر در مناطقی که دامداری رایج است چون ایران، ترکیه و …، بافته می‌شود. بافت گلیم تاروپود است که از پشم بز یا گوسفند تهیه می‌شود و گره و پرزی مانند فرش ندارد. هر چه نخ استفاده شده در بافت گلیم دستبافت باارزش‌تر باشد، مطلوبیت آن بیشتر خواهد بود. پشم مرینوس بهترین کاندید برای بافت گلیم است.
گبه چیست؟
برای مقایسه گلیم با گبه باید شناختی هم از گبه داشته باشید. گبه در واقع نوعی دستباف با پرزهای بلند (۱_۳ سانتی‌متر) است که به دلیل گره‌های ضخیم و پرزهای بلند به قالی شباهتی ندارد. این پرزهای بلند حاصل گره‌های شل و تعداد زیاد پود (۳ تا ۸) است. گبه معمولاً در ابعاد ۲ تا ۶ متر بافته می‌شود. این نوع صنایع‌دستی بیشتر توسط عشایر جنوب غربی ایران بافته می‌شود. وزن سبک گبه بیشتر به این دلیل است که حمل‌ونقل آن در زمان کوچ عشایر آسان باشد. طرح‌های آجری شکل، گل، درخت، قبیله، شیر، خانه درهم و کف ساده از جمله طرح‌های بسیار معروف گبه هستند که به صورت ذهنی و بدون نقش بافته می‌شوند. در ادامه میتوانید با مراجعه به مقاله فرش عشایری چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ اطلاعات جامع تری کسب کنید.
مهم‌ترین تفاوت‌های گلیم و گبه را بشناسید
تفاوت گلیم و گبه را می‌توان از جنبه‌های مختلف بررسی کرد. همان‌طور که اشاره شد شیوه بافت این دو متفاوت بوده و برای همین گلیم پرزی ندارد، اما در مقابل گبه دارای پرزهای بلند است. دیگر تفاوت‌های مهم این دو را در موارد زیر می‌توان خلاصه کرد:
تفاوت در طرح و نقشه
هر طرحی که روی گلیم نقش می‌بندد، مختص منطقه‌ای است که در آن بافته می‌شود و فرهنگ آن منطقه را به نشان می‌گذارد. به عنوان مثال الگوهایی مانند گل آفتابگردان نشانه‌ای از خورشید برکت و حاصلخیزی خاک است و حاشیه‌های لوزی شکل حرکت سیال آب را نشان می‌دهد. طرح و نقش گبه بیشتر با تکیه بر نمادهای محلی و سنتی عشایری ایرانی بافته شده است. در بافت گبه از رنگ‌های قرمز، زرد و ارغوانی بر اساس روحیه مردم عشایر استفاده می‌شود. نمادها هم ساده‌تر و طرح‌های ابتدایی دارند. دیگر تفاوت گلیم و گبه در این است که نقش روی گلیم به دو نوع، به صورت ذهنی یا از روی نقشه انتخاب بافته می‌شوند، اما در گبه‌بافی تمام نقوش را به صورت ذهنی می‌بافند.
تفاوت در بافت و ابعاد
دیگر تفاوتی که برای مقایسه گلیم با گبه باید اشاره کرد، ابعاد و شکل بافت است. گلیم معمولاً در ابعاد بزرگ‌تر از گبه بافته می‌شود اما هر دو زیر ۶ متر هستند. بافت گلیم حلقه‌ای است و نخ در هنگام بافت از هم جدا نمی‌شود؛ اما بافت گبه، الیاف بلندتر، حدود ۱ سانتی‌متر هستند. نوع بافت گلیم بدون پرز و گبه پرزدار بوده و ضخامت گلیم کمتر از گبه است.
تفاوت در رنگ
دیگر تفاوت گلیم و گبه در رنگ‌های مورد استفاده است. رنگ‌های مورد استفاده برای گلیم معمولاً از گبه تنوع بیشتری دارند. برای همین در بافت گلیم تنوع رنگ بیشتری مشاهده می‌شود؛ اما در این میان نباید فراموش کرد که گبه‌ها و گلیم‌های ماشینی امروزی که از رنگ‌های مصنوعی استفاده می‌کنند، تنوع رنگی بیشتری نسبت به نمونه‌های دست‌ساز و سنتی دارند.
اصالت و تاریخچه
نکته دیگری که برای مقایسه گلیم با گبه باید بدانید اصالت و تاریخچه این دو است. همان‌طور که اشاره شد گبه اصالتاً ایرانی است و بافت آن را برای اولین بار به عشایر ایرانی نسبت می‌دهند؛ اما گلیم علاوه بر ایران در ترکیه، نپال، تبت و ترکمنستان نیز بافته می‌شود. در واقع بسیاری معتقدند که گلیم برای اولین بار در آناتولی ترکیه بافته شد.
دیگر تفاوت‌ها
علاوه بر تمام مواردی که اشاره شد، چند مورد دیگر در مورد تفاوت گلیم و گبه وجود دارد که برای انتخاب بهتر باید بدانید. این موارد عبارت‌اند از:
- گبه نسبت به گلیم عمر طولانی‌تری دارد.
- پرزهای گبه باعث می‌شود تا در برابر سرما و رطوبت مقاومت بیشتری داشته باشند. در مقابل گلیم را جایی پهن می‌کنند که رطوبت کمتری باشد.
- گلیم به دلیل داشتن بافت ساده‌تر و یکنواخت‌تر گردوغبار بیشتری جذب می‌کند اما شست‌وشوی آن خیلی راحت‌تر از گبه است.
تفاوت قیمت گبه و گلیم
عوامل زیادی در قیمت‌گذاری گبه و گلیم نقش دارند و همین امر باعث شده تا یکی از وجوه تفاوت گلیم و گبه در قیمت‌گذاری باشد. گلیم با نقش و نگارهای پیچیده و طرح‌های گران‌بها به دلیل زمان‌بر بودن بافت معمولاً گران‌تر از طرح‌های ساده و بدون تغییر گبه است. البته قیمت گبه و گلیم مانند هر محصول دیگری با کیفیت آن ارتباط مستقیم دارد؛ اما به غیر از کیفیت، موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث افزایش یا کاهش قیمت گبه و گلیم شود. این شامل:
- ظرافت طرح و الگو: البته باید در نظر داشته باشید که طرح‌های پیچیده با طرح‌های ظریف، بافت را سخت‌تر و طولانی‌تر می‌کند و همین موضوع باعث می‌شود که این پارامتر روی قیمت تأثیر مستقیم داشته باشد.
- ابعاد گبه یا گلیم: به طور معمول هر چه ابعاد بزرگ‌تر باشد قیمت آن‌ها نیز بیشتر می‌شود.
- تنوع و مقدار رنگ استفاده شده برای بافت گبه یا گلیم: گبه تنوع رنگی کمتری نسبت به رقیب خود دارد و به همین دلیل قیمت آن از گلیم کمتر است؛ اما از طرفی همین تنوع رنگی کمتر و سادگی بیشتر، انتخاب شما را راحت‌تر می‌کند. همچنین هر چه تنوع رنگ گلیم بیشتر و رنگ بیشتری در آن به کار رفته باشد، انتخاب سخت‌تر می‌شود.
گبه بهتر است یا گلیم؟
حال که تفاوت گلیم و گبه را می‌دانید امکان دارد این سوال در ذهن شما نقش ببندد که برای خانه و دکوراسیون من کدام بهتر است. در هر دو این‌ها هم در دکوراسیون سنتی و هم مدرن توجه را به خود جلب کرده و با مبلمان ساده و تک‌رنگ فضایی فوق‌العاده زیبا ایجاد می‌کند، اما بهتر است در هنگام خرید به موارد زیر توجه داشته باشید:
- در قسمت‌هایی از خانه که نیاز به جارو شدن بیشتر بوده، گلیم انتخاب بهتری است؛ زیرا به دلیل داشتن بافت یکنواخت، شست‌وشو و جارو کشیدن آسان‌تر انجام می‌شود.
- چون گلیم در ابعاد بزرگ‌تر بافته می‌شود، مقرون به‌صرفه‌تر است، اما گبه طرح‌های متفاوت‌تری نسبت به گلیم دارد.
- گبه با داشتن طرح‌های ساده‌تر و ترکیب‌های رنگی محدودتر، کاملاً با دکوراسیون مدرن هماهنگ شده و به دلیل پرزهای بلند و نرم، سختی کف‌پوش‌های سنگی و چوبی خانه‌های امروزی را به خوبی می‌پوشاند.
- در مقایسه گلیم با گبه باید گفت که گبه را فقط برای کف‌پوش میتوانید استفاده کنید. در مقابل گلیم را میتوانید برای تزیین دیوار، کف، روکش مبل، نیمکت و کوسن هم استفاده کنید.
جمع‌بندی
انتخاب بین گبه یا گلیم به سلیقه شما بستگی دارد. طرح‌ها و الگوهای این دو چندان از هم دور نیستند. بستگی به این دارد که شما چه الگوها و ترکیب رنگی را دوست دارید. طرح‌های هندسی، الگوی طبیعی یا طرح‌های آجری. با توجه به تم رنگی غالب در خانه، ببینید گبه با تم رنگی شما هماهنگی بیشتری دارد یا گلیم. به عنوان مثال اگر رنگ غالب دکوراسیون خانه شما آبی و سفید بوده، گبه با رنگ‌های سرد برای شما مناسب‌تر است. هنگام خرید از بازار آنلاین فرش، تمام مواردی که به عنوان تفاوت گلیم و گبه ذکر شده را در نظر بگیرید و بر اساس آب و هوای محل سکونت، بودجه، سبک و تم رنگی دکوراسیون، یکی را انتخاب کنید.
سوالات متداول
۱- گلیم بزرگ‌تر است یا گبه؟
در مقایسه گلیم با گبه از نظر ابعاد، اولی بزرگ‌تر بافته می‌شود اما هر دو جزو محصولات زیر ۶ متر هستند.
۲- جنس گلیم بهتر است یا گبه؟
جنس گلیم و گبه بسیار شبیه به هم است و هر دو از پشم و کرک بافته می‌شوند، اما نوع بافت، تفاوت نهایی را مشخص می‌کند. بافت گبه دارای پرز و بافت گلیم بدون پرز است.
۳- برای کف پوش سنگی یا پارکت گلیم بخریم یا گبه؟
تفاوت گلیم و گبه در نوع بافت باعث شده تا گبه پرزدار باشد و اگر جزو آن دسته از افراد هستید که گاهی روی زمین می‌نشینید، بافت نرم و گرم آن برای شما مناسب‌تر است.
۴- برای مناطق شرجی بین گلیم و گبه کدام بهتر است؟
گبه به دلیل داشتن پرز برای مناطق دارای رطوبت زیاد، بهتر عمل خواهد کرد.
