فهرست
طرح فرش ایرانی اغلب با گل یا طرح قالبی در مرکز همراه بود، اما فرش نقشه افشان سنت‌شکنی کرد و نوع دیگری از نقشه‌های ایرانی را رواج داد. اگر تا به حال این نام به گوش شما نخورده و سوال است که فرش طرح افشان چیست، ادامه این مطلب را بخوانید.
طرح و نقش فرش افشان مدل‌های مختلفی دارد که در این مقاله به معرفی هر کدام از آن‌ها و تاریخچه پیدایش این طرح زیبای قالی ایرانی پرداخته‌ایم. همچنین نحوه استفاده از آن را در دکوراسیون‌های مختلف بررسی کرده‌ایم. اگر فرش افشان کاشان انتخاب نهایی شما برای خانه بوده، جای درستی آمده‌اید، این مطلب از فروشگاه فرش آریاس برای شما است.
فرش طرح افشان چیست؟
تنوع در طرح و نقشه یکی از ویژگی‌های بارز فرش دستباف ایرانی به شمار می‌رود. در این میان یکی از پرطرفدارترین نقشه‌ها طرح افشان است. این طرح مانند دیگر فرش‌های ایرانی از عناصری چون گل و گیاه بوته، شاخ و برگ و حیوانات برخوردار است فقط با این تفاوت که اغلب طرحی مرکزی ندارد. همچنین تمامی نقوشی که در فرش افشان بافته می‌شود ارتباط عمیقی با یکدیگر دارند.
تاریخچه و پیدایش فرش طرح افشان کاشان از کجا آمده است؟
برای آنکه بدانید فرش طرح افشان چیست، بد نیست نگاهی به تاریخ پیدایش و بافت این طرح بیندازیم. طرح و نقش فرش افشان به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین نقشه‌ها برای قالی ایرانی به‌خصوص در منطقه کاشان محسوب می‌شود. این فرش ترکیبی چشمگیر از خطوط اسلیمی و ختایی در کنار هم است. طرح ختایی به گل و بوته‌های استفاده شده در آن اشاره دارد و طرح اسلیمی خود را در خطوطی نشان می‌دهد که گل و بوته‌ها را در سراسر فرش به هم مرتبط می‌کند.
در گذشته نه‌چندان دور بیشتر از طرح ترنج برای بافت فرش استفاده می‌شد. در این نوع نقشه یک ترنج در وسط قالی بافته می‌شد و اطراف آن را نیز گلهای ریز در بر می‌گرفت. کمی بعد طراحان فرش به فکر حذف این نقش مرکزی افتادند و همین باعث شد تا طرح افشان متولد شود. در این نقشه فرش ایرانی، گل‌ها در سراسر آن پراکنده بودند. البته بعدها از لچک و ترنج در این نوع فرش هم استفاده شد.
مهم‌ترین دلیل و علت نام‌گذاری فرش طرح افشان چیست؟
حذف ترنج باعث شد تا دست طراحان نقشه فرش بازتر شود و طرحی خلاقانه‌تر رقم بزنند. افشان به دلیل پراکندگی طرح در سراسر فرش این‌گونه نام‌گذاری شد. شاید جالب باشد بدانید که پیوستگی و در عین حال پراکندگی نقش آن‌قدر جذاب بود که برخی می‌گفتند گویی طراح نقشه از اول کشیدن این طرح تا آخر دست از روی کاغذ برنداشته است.
همچنین کل گل و بوته‌ها جوری در سراسر فرش بافته شده‌اند که گویی دستی آن‌ها را در تمام فرش افشانده و پراکنده کرده است. نبود طرح مرکزی ترنج در طرح و نقش فرش افشان نیز باعث شده تا مردم کوچه و بازار با نام نقشه بدون ترنج هم از آن نام ببرند. البته بعدها از ترنج هم در این طرح استفاده شده اما نه به شکل قبلی.
ویژگی‌های اصلی فرش طرح افشان چیست؟
با توجه به استقبالی که در سال‌های اخیر از این طرح فرش کاشان شده است، بد نیست نگاهی به خصوصیات و ویژگی‌های اصلی آن بیندازیم. در یک نگاه کلی و قابل درک برای کسانی که سررشته‌ای از فرش ندارند، طرح افشان سه خصوصیت مهم دارد:
پیوستگی و انسجام
همان‌طور که در بخش‌های پیشین اشاره کردیم، به هم پیوستگی فرش افشان یکی از خصوصیات مهم آن تلقی می‌شود. همچنین این انسجام زیبا و چشم‌نواز یکی از اصلی‌ترین دلایل پرطرفدار بودن این نوع فرش است و باعث شده تا به راحتی با هر نوع طراحی داخلی هماهنگی داشته باشد.
نوآوری در طراحی و متفاوت بودن با طرح‌های پیشین
قرینگی یکی از خصوصیات اصلی هر نوع هنر ایرانی به‌ویژه فرش به شمار می‌رود؛ اما افشان طرحی نو در این زمینه درانداخته و این ویژگی یعنی هماهنگی بین نیمه بالایی و پایینی و بخش چپ و راست فرش را از بین برد. برای همین با طرح‌های دیگر فرش ایرانی کاملاً متفاوت بوده و از سال‌های دور تا همین الان طرحی پیشرو به شمار می‌رود.
هماهنگی با دکوراسیون‌های مختلف
نبود طرح مرکزی در این نوع فرش باعث شده تا فضای خانه را بزرگ‌تر نشان بدهد. برای همین است که بسیاری از طراحان داخلی این فرش را برای فضاهای کوچک مناسب می‌دانند. البته رنگ، انواع و ابعاد مختلف این طرح و نقشه، استفاده از آن را برای فضاهای مختلف ممکن کرده است.
معرفی انواع مختلف فرش طرح افشان
شاید تنوع بالای فرش‌های افشان و استفاده از این نوع نقشه باعث شود که در هنگام خرید از خود بپرسید بهترین فرش طرح افشان چیست و اصلی‌ترین نوع آن کدام است. هیچ‌کدام از طرح‌هایی که در ادامه گفته می‌شود اصلی‌ترین و بهترین نیستند، همگی آن‌ها هم‌تراز هستند و دلیل به وجود آمدن آن‌ها خلاقیت طراحان فرش با توجه به نیاز مشتری بوده است.
فرش افشان بندی
این طرح و نقش فرش افشان سراسر با گلهای مرتبط به هم پوشیده شده است. در طرح بندی یک نقش کوچک در تمام فرش اما مرتبط با هم بافته می‌شود، گویی این طرح در کل فرش به صورت منظم تکرار شده است.
فرش افشان گل اناری
نقش گل اناری که با نام گلنار هم شناخته می‌شود، یکی از اصلی‌ترین نقوش در هنر و معماری ایران به شمار می‌رود. طراحان خلاق فرش با الهام از این نقش و ترکیب آن با طرح افشان طرحی زیبا و چشم‌نواز به نام فرش افشان گل اناری را خلق کرده‌اند که جزو پرطرفدارترین قالی افشان در بازار محسوب می‌شود.
فرش افشان شاه‌عباسی
گلجام که با نام گل شاه‌عباسی هم شناخته می‌شود یکی از طرح‌های اصیل ایرانی است که قدمت آن به دوره هخامنشیان برمی‌گردد. از این طرح بیشتر در گچ‌بری بناهای تاریخی استفاده می‌شود و به دلیل اینکه در دوره شاه عباس صفوی استفاده از آن به اوج رسید، به نام گل شاه‌عباسی هم شهرت دارد. اگر می‌خواهید بدانید علت نام‌گذاری این نوع فرش طرح افشان چیست باید گفت که به دلیل استفاده از همین طرح در بافت است.
طرح افشان سلطنتی کاشان
فرش افشان هم به صورت دستباف و هم ماشینی در بازار موجود است. یکی از مدل‌های ماشینی پرطرفدار این نقش، طرح سلطنتی کاشان است. از خصوصیات آن می‌توان به خلوت بودن نقشه کلی فرش و حاشیه زیاد آن اشاره کرد. همین نکته باعث می‌شود تا برای استفاده در فضاهای مدرن و با طراحی مینیمالیستی پرطرفدار باشد. اگر فضای خانه شما هم خلوت و در عین حال مدرن است، خرید این طرح را به شما پیشنهاد می‌کنیم. همچنین می‌توانید به بازار آنلاین فرش آریاس سری بزنید و تنوع انواع فرش سلطنتی کاشان را ببینید.
فرش افشان ترنج‌دار
در تاریخچه طرح و نقش فرش افشان اشاره شد که مانند ماهی آزاد برخلاف جهت آب شنا کرد و به نوعی نوآوری در مقابل طرح ترنج بود. بعدها از ترنج نیز در این نوع فرش استفاده شد؛ با این تفاوت که ترنج مرکزی فرش آن‌قدرها بزرگ نبود و اطراف آن با گلهای افشانی پوشانده شده بود. این نوع نقشه به فرش افشان ترنج‌دار معروف شد.
فرش افشان ختایی
نقوش ختایی یکی دیگر از طرح‌های فرش اصیل ایرانی است که در ترکیب با افشان، فرش افشان ختایی را به وجود آورده است. در پاسخ به این سوال که ویژگی اصلی این مدل فرش طرح افشان چیست، باید اشاره کرد که سراسر آن از عناصر گیاهی چون غنچه، گل و برگ به صورت دو بعدی استفاده شده و با گلهای افشان ترکیب شده است.
دیگر طرح‌های فرش افشان
طرح و نقشه افشان فقط محدود به موارد گفته شده نیست و خلاقیت طراحان فرش باعث شده تا این نوع نقشه قالی ایرانی تنوع گسترده‌ای داشته باشد. برخی دیگر از طرح‌های معروف در این زمینه به صورت خلاصه عبارت‌اند از:
- فرش افشان اسلیمی: در این نوع طرح شاهد ترکیب گلهای فرش افشان کاشان با شاخه‌های منحنی و دورانی طرح اسلیمی خواهید بود.
- فرش افشان حیوان‌دار: در این طرح فرش افشان در کنار گلهای مرسوم از طرح حیوانات هم استفاده شده است. نقوش حیوانات مرکز توجه در بافت فرش است و بیش از دیگر عناصر خودنمایی می‌کند.
- فرش افشان دسته گل: در این طرح و نقش فرش افشان از دسته گل و درختچه‌ها و بوته‌های کوتاهی به نام کومه استفاده می‌شود و از عناصر اصلی آن است.
- فرش افشان شکسته: در طرح زمینه این نوع فرش افشان از خطوط شکسته استفاده شده و برای همین به این نام خوانده می‌شود.
- فرش افشان شاخه پیچ: شاخه‌های به هم پیچیده در کنار گلهای افشان زیبایی خاصی به این نوع طرح می‌دهند؛ گویی گل و شاخه در هم تنیده‌اند.
کاربرد فرش طرح افشان در دکوراسیون
یکی از موارد مهم برای چیدمان داخلی و دکوراسیون، استفاده از فرشی با رنگ، اندازه و طرح مناسب است. قالی فقط یک کف‌پوش برای دکوراسیون نیست و به فضای داخلی هویت و زیبایی بصری می‌بخشد. اگر شما هم این طرح فرش را انتخاب کرده‌اید و از خود می‌پرسید بهترین نوع چیدمان مناسب با فرش طرح افشان چیست، ادامه مطلب را بخوانید.
دکوراسیون سنتی
اگر علاقه دارید که خانه خود را سنتی بچینید و فضای بزرگی در اختیار دارید، فرش افشان کاشان بهترین انتخاب برای شما است. اگر خانه شما پرنور است و متراژ زیادی دارد، می‌توانید از طرح‌های شلوغ‌تر این فرش و رنگ‌های گرم و تیره‌تر استفاده کنید. همچنین استفاده از عناصر چوبی و مبلمان کلاسیک این مدل دکوراسیون داخلی را به نحو احسن تکمیل می‌کند.
دکوراسیون مدرن
می‌دانید راز استفاده درست از فرش طرح افشان چیست؟ به‌خصوص اگر دکوراسیون مدرن در نظر داشته باشید. قلق یا راز بزرگ این کار انتخاب طرح فرش افشان است که خلوت‌تر از دیگر طرح‌ها باشد. اگر هم خانه کوچکی دارید و این قالی ایرانی را برای دکوراسیون خود انتخاب کرده‌اید، رنگ‌های روشن و سرد آن فضای خانه شما را بزرگ‌تر نشان می‌دهند. همچنین بهتر است ابعاد آن طوری باشد که کل کف خانه را نپوشاند و در مرکز فضای مدنظر شما قرار بگیرد.
دکوراسیون تلفیقی
اگر دوست دارید فضای خانه‌تان هم عناصر مدرن و هم عناصر سنتی داشته باشد، فرش افشان بهترین انتخاب برای شما است. این نوع قالی ایرانی در دکوراسیون تلفیقی می‌تواند بار بخش سنتی را بر دوش بگیرد. در این نوع طراحی داخلی توصیه می‌شود که رنگ زمینه فرش با پرده و مبل هماهنگ باشد، یک درجه تیره‌تر یا در یک طیف رنگی انتخاب شود.
جمع‌بندی
بسیاری از افراد بدون علم در مورد طرح و نقشه قالی اقدام به خرید آن می‌کنند و نتیجه این می‌شود که فرش خریداری شده ممکن است با فضای خانه همخوانی نداشته باشد. برای همین توصیه می‌شود قبل از هر انتخابی بدانید که انواع طرح قالی ایرانی از جمله فرش طرح افشان چیست و این طرح‌ها چه تفاوتی با هم دارند. همچنین باید به مواردی که در مورد ست کردن آن با چیدمان‌ها مختلف هم گفته شد، توجه کرد. همچنین برای نتیجه بهتر توصیه می‌شود که جهت انتخاب طرح و نقش فرش افشان با یک فرد متخصص مشورت کنید.
سوالات متداول
۱- وجه تمایز فرش طرح افشان با طرح‌های پیشین خود چیست؟
در اغلب طرح‌های فرش ایرانی مرکزیت با یک نقش بزرگ مانند ترنج است؛ اما در طرح افشان نوعی مرکزیت زدایی شده و گل‌ها سراسر قالی را پوشانده‌اند. البته گاهی هم این طرح با ترنج مرکزی در هم آمیخته می‌شود.
۲- طرح و نقش فرش افشان برای خانه‌های کوچک مناسب است؟
بله، از این طرح می‌توان به راحتی برای طراحی داخلی خانه‌های کوچک و حتی با متراژ زیر ۷۰ متر استفاده کرد، اما بهتر است رنگ روشن و ابعاد مناسبی داشته باشند.
۳- قیمت فرش افشان به چه مواردی بستگی دارد؟
فرش افشان دستباف گران‌تر از نوع ماشینی آن است. همچنین نوع طرح، اندازه، رنگ و مواردی از این دست در قیمت اثر دارند.
