فهرست
اینکه فرش دستباف آنتیک چیست و راه‌های شناسایی آن کدام است، از موضوعات مهم و جذابی محسوب می‌شود که بسیاری از افراد و فعالان در زمینه خریدوفروش فرش دستباف به آن علاقه‌مند هستند. بسیاری طراحان، دکوراتورها و کلکسیونرها به دور دنیا سفر می‌کنند تا فرش‌های عتیقه معتبر پیدا کنند؛ برای همین لازم است در انتخاب و خرید فرش قدیمی بسیار دقت شود. فرش‌های عتیقه قبل از هر چیز به خاطر پتینه منحصربه‌فردشان قابل‌تشخیص هستند و بعد از آن قیمت بالایی دارند.
در این مقاله به معرفی فرش عتیقه می‌پردازیم و پس از بررسی مشخصات کلی فرش‌های آنتیک به سراغ نکاتی می‌رویم که برای تشخیص نوع اصلی آن از دیگر فرش‌ها باید بدانید. در پایان نیز به بررسی نحوه قیمت‌گذاری این نوع فرش و روش‌های نگهداری از آن نگاهی می‌اندازیم.
فرش آنتیک چیست؟
مورخان توافق دارند که هر شی‌ء که بیش از ۱۰۰ سال قدمت داشته باشد را می‌توان به‌عنوان یک شی عتیقه طبقه‌بندی کرد. بااین‌حال، فرش آنتیک می‌توانند از ۷۵ سال تا ۱۰۰ سال قدمت داشته باشند. شاید جالب باشد بدانید که اکثر فرش‌های آنتیک موجود در بازار جهانی، فرش‌های ایرانی قدیمی هستند.
اولین نکته که در مورد قالی‌های آنتیک باید اشاره کرد این است که حتماً باید دستبافت باشند و فرش ماشینی هر چقدر هم که قدمت داشته باشد، چون دستباف نیست، ارزش چندانی ندارد. دومین نکته‌ای که باید در مورد این نوع فرش بدانید این است که فرش‌های آنتیک خیلی قدیمی هستند اما نمی‌توان هر فرش قدیمی را فرش آنتیک به‌حساب آورد! فرش‌ها از نظر قدمت به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- فرش‌های قدیمی: به فرش‌های دستبافی گفته می‌شود که ۳۰ تا ۵۰ سال قدمت دارند.
- فرش‌های نیمه عتیقه: فرش‌های دستبافی هستند که بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال قدمت دارند. البته برخی از کارشناسان معتقدند فرش‌های بین ۵۰ تا ۷۰ سال قدمت هم در این دسته قرار دارند.
- فرش‌های آنتیک: فرش‌های دستبافی هستند که بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارند.
مجموعه ای از زیباترین فرش دستباف قم را تماشا کنید.
ویژگی‌های منحصر به فردی که فرش‌های دستباف آنتیک را از بقیه فرش ها جدا میکند
پس از مطالعه قسمت قبل، شاید این سؤال در ذهن شما مطرح شود که آیا هر فرش دستبافی که بیش از ۱۰۰ سال طول عمر داشته باشد، فرش عتیقه و آنتیک محسوب می‌شود؟ پاسخ این سؤال هم بله و هم خیر است! فرش‌هایی که قدمت بالای ۱۰۰ سال دارند، همگی عتیقه هستند، اما ارزش آن‌ها از نظر قیمت به ویژگی‌های منحصربه‌فردشان بستگی دارد. با شناخت این ویژگی‌ها می‌توانید بفهمید فرش آنتیک چیست و چرا این‌قدر گران‌قیمت است. شما می‌توانید به بازار آنلاین فرش آریاس سری بزنید و تنوع انواع فرش آنتیک را مشاهده کنید.
تولید محدود
ازآنجایی‌که فرش‌های آنتیک دستباف هستند و باید قدمت بالایی داشته باشند، تعداد کمی فرش شامل این شرایط می‌شوند. همچنین با توجه به محدودیت منابع در گذشته تولید آن‌ها خیلی کم بوده است. در اصل قالی‌های آنتیک اصیل تولید محدودی داشته و امروزه نمونه اصل آن‌ها بسیار کمیاب است.
دارای رنگ‌های طبیعی، روشن و محدود
در گذشته صنعت رنگرزی پیشرفت‌های امروزی را نداشته است. رنگرزی با رنگ‌های طبیعی انجام می‌شده و با توجه به قدمت چندین ساله این فرش‌ها، رنگ‌های استفاده‌شده در آن‌ها به دلیل استفاده از رنگ‌دانه‌های طبیعی پخته‌شده، بسیار روشن است. همچنین باید اشاره کرد که از نظر رنگ فرش آنتیک معمولاً از دو یا سه رنگ کرم، قرمز و قهوه‌ای تشکیل‌شده است.
وجود خطاهای انسانی در بافت
در توضیح اینکه فرش آنتیک چیست گفتیم که باید حتماً دستباف باشد. قطعاً چون این فرش‌ها با دست انسان بافته می‌شوند ایراداتی در بافت دارند؛ اما اگر تعداد ایرادات خیلی زیاد شود یا اصلاً ایرادی در بافت آن نباشد، دیگر ارزش اصلی خود را نخواهد داشت.
وجود نقش‌ها و طرح‌های بومی
بافت فرش‌های عتیقه از نظر طرح و نقشه تحت تأثیر قومیت‌ها، آداب و رسوم و فرهنگ خاص هر منطقه بوده است. با توجه به این ویژگی اگر طرح و رنگ عجیب‌وغریب و نامناسبی در یک فرش قدیمی مشاهده کردید باید در اصالت آن شک کنید. همچنین طرح و چیدمان فرش دستباف قدیمی ساده است. اگر فرشی با طرحی بسیار شلوغ و نامتعارف دیدید، باز هم در اصالت آن شک کنید.
استفاده از الیاف طبیعی و باکیفیت
در این نوع فرش‌ها بیشتر از پشم طبیعی استفاده شده است که بارنگ‌های طبیعی چون پوست گردو، انار و … رنگرزی می‌شدند. اگر مشاهده کردید که در این نوع فرش دو رنگ شده است (روشن و پررنگ)، باید دقت بیشتری کنید، زیرا در فرش عتیقه این اتفاق بسیار کم می‌افتد و رنگ‌های طبیعی به‌راحتی از بین نمی‌روند.
مهم ترین نکات فرش‌های عتیقه قدیمی و نحوه نگهداری از آن‌ها
بدون شک قدمت و قیمت بالای فرش قدیمی حساسیت برای نگهداری از آن را بالا می‌برد. بعد از خرید آن ممکن است این سؤالات در ذهن نقش ببندد که بهترین راه نگهداری از فرش آنتیک چیست و می‌توان آن را شست؟ پاسخ به این سؤال بستگی به وضعیت فرش دارد، اگر فرش از سن خاصی گذشته باشد و به فرشی بسیار قدیمی تبدیل شده باشد که در موزه‌ها نگهداری می‌شود؛ اما اگر فرش شما بسیار قدیمی نیست باید برای نگهداری از آن به نکاتی که در ادامه گفته می‌شود توجه کنید.
کارشناسان معتقدند که اگر فرش قدیمی پوسیده نباشد، هنوز هم می‌توان سال‌های سال از آن استفاده کرد و دلیلی ندارد که از پهن کردن آن در خانه بترسید. حال سؤال این است که اگر در خانه از فرش عتیقه استفاده می‌کنیم و کثیف شد برای تمیز کردن آن چه‌کار کنیم؟ یا چگونه آن را از شر آسیب‌های محیطی دور نگه داریم؟ ادامه این مطلب را از دست ندهید.
نحوه صحیح جارو کشیدن فرش آنتیک
آیا فرش آنتیک را می‌توان با جاروبرقی زد؟ پاسخ این سؤال قطعاً بله است. نه‌تنها می‌توانید یک فرش قدیمی را جارو کنید، بلکه باید این کار را انجام دهید، زیرا ورود گردوغبار بین این نوع فرش‌ها یکی از عوامل اصلی پوسیدگی آن‌هاست. توصیه می‌شود که فرش‌های قدیمی خود را در مکان‌های شلوغ مانند راهرو پهن نکنید تا مجبور به جارو کشیدن مکرر آن نباشید. همچنین سعی کنید برای این کار از یک جاروبرقی معمولی و سری بدون برس استفاده کنید تا در طولانی‌مدت به بافت فرش دستباف و آنتیک شما آسیبی وارد نکند.
چرخش قالی به‌صورت سالانه
نکته بعدی که باید در مورد نگهداری فرش‌های آنتیک و قدیمی در نظر داشته باشید این است که حداقل سالی یک‌بار فرش خود را بچرخانید تا تمام قسمت‌های فرش بتواند به یک‌میزان ترافیک رفت‌وآمد را تحمل کند.
دور نگه‌داشتن فرش از گرد و غبار
دوری از گردوغبار فرش ساده‌ترین راه برای حفظ ظاهر و سلامت فرش قدیمی است. الیاف فرش می‌توانند گرده‌ها و کنه‌های را در خود جای دهند. تکاندن فرش دستباف تبریز چند هفته یک‌بار و جارو کشیدن از باعث می‌شود تا گردوغبار در جسم فرش باقی نماند و آسیبی به آن وارد نکند. فراموش نکنید پهن کردن فرش آنتیک در مسیر رفت‌وآمد و فضای باز باعث جذب گردوغبار بیشتر و فرسودگی و پوسیدگی آن خواهد شد.
شستشوی فرش آنتیک به شکل درست
قطعاً یکی از دغدغه‌های خریداران فرش‌های عتیقه این است که بهترین روش شستن یک فرش آنتیک چیست؟ کارشناسان فرش همگی معتقدند استفاده از مواد شیمیایی و شامپو فرش برای شستشوی این نوع فرش‌ها کاملاً اشتباه است. به همین دلیل در شستشوی تخصصی فرش‌های قدیمی فقط از آب گرم و محلول‌های سبک استفاده می‌شود و از مواد شیمیایی برای جلوگیری از آسیب دیدن فرش استفاده نمی‌شود. از نظر زمانی هم شستن فرش آنتیک هر ۵ سال یک‌بار کافی است؛ بنابراین باید در طول این سال‌ها به‌طور مرتب لکه‌گیری و جاروکشی را انجام دهید.
اگر روی فرش شما لکه‌ای ایجاد شد یا چیزی ریخت، ابتدا باید مواد ریخته شده روی فرش را جمع‌آوری کنید. سپس یک حوله یا پارچه تمیز زیر آن قرار دهید و روی آن آب گرم بریزید تا لکه از بین برود. البته فراموش نکنید که در هنگام از بین بردن لکه ممکن است به فرش آسیب جدی برسد. برای جلوگیری بروز هرگونه آسیبی ابتدا روی یک تکه کوچک و پنهان از دید فرش این کار را امتحان کنید و اگر رنگ آن برنگشت، کار خود را ادامه دهید. در غیر این صورت بهتر است برای شستن فرش آنتیک خود حتماً به یک قالی‌شویی متخصص و حرفه‌ای در این زمینه مراجعه کنید.
کمک به شادابی و بوی بهتر فرش آنتیک با جوش‌شیرین
بوهایی که چون سیگار و دود روی پرده‌ها و پارچه‌ها می‌نشیند، روی فرش قدیمی هم باقی می‌ماند. یک روش ارزان و طبیعی که برای شاداب کردن فرش آنتیک شما استفاده از جوش‌شیرین است. آن را به‌آرامی روی کل فرش بپاشید و با یک برس نرم پخش کنید تا به الیاف نفوذ کند. بگذارید این ماده جاذب بود تا ۲۴ ساعت روی فرش بماند، اثر بگذارد و بعد جارو بکشید. همچنین محصولات زیادی مانند اسپری جاذب بود برای این کار وجود دارد؛ اما لطفاً قبل از استفاده بر روی فرش عتیقه، روی بخش کوچکی از قالی خود آن را تست کنید تا از آسیب جدی به آن جلوگیری شود.
به چه شکلی فرش باکیفیت را از فرش آنتیک واقعی تشخیص دهیم؟
با توضیح مشخصات فرش‌های قدیمی و عتیقه شاید این سؤال را مرتب با خود مرور کنید که روش تشخیص فرش آنتیک چیست؟ فراموش نکنید که این کار به تجربه زیادی نیاز دارد و به‌راحتی نمی‌شود یک فرش باکیفیت را از عتیقه تشخیص دارد. برای این کار می‌توان چند سؤال تخصصی مطرح کرد که بهتر است مربوط به یکی از مسائل زیر باشد:
- موادی که برای رنگ کردن استفاده‌شده است
- مرغوبیت پشم
- تعداد گره‌ها در واحد سطح
همچنین می‌توانید برای این کار از یک کارشناس فرش نیز مشورت بگیرید تا مشخص شود فرشی که انتخاب کرده‌اید واقعاً عتیقه هست یا خیر. تنها یک فرد خبره در این‌گونه موارد می‌تواند به شما کمک کند.
پرکاربردترین مواد در بافت فرش‌های عتیقه چه موادی هستند؟
همان‌طور که بارها اشاره کردیم فرش آنتیک دارای قدمت زیادی است و طبیعتاً با موادی چون پشم بافته شده است. البته به‌جز پشم از ماده پرکاربردی مثل پنبه نیز برای بافت به کار گرفته شده است. به‌جز این دو از ابریشم و موی بز هم به‌ندرت در بافت فرش عتیقه استفاده می‌شود. شاید جالب باشد بدانید که کارشناسان فرش با همین جنس نخ، محل بافت فرش‌های قدیمی را تشخیص می‌دهند.
راز قیمت بالای فرش آنتیک چیست؟
یکی از اقلامی که اگر کیفیت بالایی داشته باشد، هر چقدر هم که برای بافتن و استفاده از آن وقت صرف شود، نه‌تنها قیمت آن کاهش نمی‌یابد بلکه باارزش‌تر می‌شود فرش عتیقه است. احتمالاً این اصطلاح را شنیده‌اید که هر چه فرش بیشتر پا بخورد، قیمت بیشتری دارد. فرش‌های آنتیک نیز به دلیل قدمت زیاد این ویژگی را دارند و هر روز با افزایش عمر، قیمت آن‌ها بالاتر می‌رود. اگر قصد خرید فرش آنتیک را به‌عنوان راهی برای سرمایه‌گذاری دارید، بهتر است به سراغ فرش‌هایی بروید که بیش از ۳۰ سال قدمت دارند تا دو ویژگی داشته باشند:
- فرش‌هایی که عمری بالای ۳۰ سال دارند هنوز به قیمت اصلی و نهایی خود نرسیده‌اند و به‌عنوان یک فرش آنتیک شناخته نمی‌شوند. با خرید این مدل فرش‌ها و پس از گذشت چندین سال، فرشی آنتیک خواهید داشت که چندین برابر قیمت اولیه خود ارزش دارد و از نظر سرمایه‌گذاری گزینه ایده‌آلی برای شماست.
- از طرفی فرش‌هایی که هنوز خیلی قدیمی نشده‌اند این قابلیت را دارند که در خانه شما مورداستفاده قرار گیرند؛ یعنی شما وسیله‌ای را خریداری می‌کنید که قابل‌استفاده و سرمایه‌گذاری باشد و به‌نوعی با یک تیر دو نشان خواهید زد.
سخن پایانی
در این مقاله سعی شد در مورد اینکه فرش آنتیک چیست توضیحاتی را ارائه دهیم. همچنین هر آنچه در مورد نحوه شناسایی فرش عتیقه اصل از فیک و نحوه نگهداری و شستشوی آن باید بدانید را به‌دقت بررسی کردیم. در صورت داشتن سؤال در مورد مطالب و موضوعات ذکرشده، یا اگر ابهامی در ذهن دارید می‌توانید در قسمت نظرات با ما و سایر مخاطبین سایت آریاس در میان بگذارید.
سوالات متداول
۱- بهترین راه برای اطمینان از عادلانه بودن قیمت فرش آنتیک چیست؟
ازآنجایی‌که تعداد کمی از افراد در تشخیص اصل بودن فرش آنتیک تخصص دارند، توصیه می‌شود برای اطمینان از اصل بودن و قیمت منصفانه در هنگام خرید از یک کارشناس فرش خبره مشاوره بگیرید.
۲- آیا سلامت فرش عتیقه در قیمت آن اثر دارد؟
بله درست است که فرش هرچه پاخورده‌تر و قدیمی‌تر باشد، ارزش و قیمت بیشتری دارد، درعین‌حال اگر آسیب کمتری دیده باشد هم ارزش نقدی بالاتری دارد.
۳- مهمترین عامل در بالا بودن قیمت فرش آنتیک چیست؟
علاوه بر قدمت، کمیاب بودن این نوع فرش‌ها، محدود بودن تعداد آن و استفاده از مواد طبیعی برای بافت باعث شده تا قیمت بالایی داشته باشد.
