فهرست
فرش یکی از اجزای جدانشدنی خانه‌های ایرانی و فرهنگ این سرزمین است. تا چند دهه پیش که چیزی به نام فرش ماشینی هنوز رایج نشده بود، تقریبا تمام فرش‌ها دستباف بودند. البته هنوز هم فرش دستباف علاقمندان خود را دارد و در بسیاری از خانه‌ها می‌توان آن را پیدا کرد. اگر بخواهیم فرش دستباف را در چند کلمه توصیف کنیم، قطعاً واژه گران نیز یکی از همین کلمات است؛ اما چرا فرش دستباف ارزش خرید دارد؟ اکثر ما کم‌وبیش با دلایل این مسئله آشنا هستیم، اما در این مقاله می‌خواهیم کمی دقیق‌تر به این موضوع بپردازیم. پس تا انتهای مطلب از سایت آریاس با همراه ما باشید.
چرا فرش دستباف ارزش خرید دارد؟
با توجه به مطالبی که تا اینجا ذکر شد، به خوبی روشن می‌شود که چرا فرش دستباف ارزش خرید دارد؟ با خریدن فرش دستباف نه‌تنها یک کف‌پوش باکیفیت در اختیار دارید، بلکه یک المان دکوراسیون جذاب و اصیل خواهید داشت. فرش دستباف می‌تواند جلوه اتاق شما را به میزان قابل توجهی ارتقا دهد. از این نظر، اثر فرش دستباف را می‌توان با یک تابلو نقاشی یا یک مجسمه بسیار جذاب مقایسه کرد. یک فرش دستباف می‌تواند شما را برای مدت طولانی مشغول تماشای جزئیات خود کند. به خصوص وقتی بدانید که هر گره آن برابر با لحظه‌ای از عمر یک استادکار و نتیجه‌ای از یک تصمیم آگاهانه بوده است. همچنین میتوانید با مراجعه به مقاله جامع ترین راهنمای خرید فرش دستباف اطلاعات بیشتری کسب نمایید.
چرا فرش دستباف قیمت بالایی دارد؟
دلایل متعددی را می‌توان برای گران بودن قیمت فرش دستباف نام برد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم. البته به احتمال زیاد پس از مطالعه این دلایل، ترجیح خواهید داد که به جای کلمه گران، از واژه ارزشمند استفاده کنید. در ادامه به برخی از دلایل قیمت بالای فرش دستباف اشاره کرده‌ایم:
زمان طولانی تولید فرش دستباف
نه‌تنها بافتن فرش، بلکه تمام مراحل تولید فرش دستباف از آماده سازی مواد اولیه تا نخ‌ریسی و رنگرزی الیاف، همه توسط انسان و با دست انجام می‌شود. قطعاً در این میان از ابزارهایی هم استفاده می‌شود، اما این ابزارها وسایلی سنتی و ساده هستند و نه تجهیزات صنعتی پیشرفته. این موضوع باعث می‌شود تولید مواد اولیه فرش دستباف، زمان و زحمت زیادی نیاز داشته باشد.
خود بافتن فرش دستباف نیز پروسه‌ای زمان‌بر و دشوار است. بافت یک فرش متوسط گاه تا چندین ماه زمان لازم دارد و این مدت برای فرش‌های بزرگ حتی به چند سال هم می‌رسد. معمولاً افراد زیادی در روند بافت فرش دستباف نقش دارند که در بسیاری از موارد، به صورت نوبتی در تمام طول شبانه‌روز کار می‌کنند. این افراد علاوه بر زمانی که صرف می‌کنند، از توانایی بدنی خود برای این کار مایه می‌گذارند. در واقع فرش دستباف محصولی برآمده از انسان است و نه ماشین. بد نیست بدانید که خروجی یک دستگاه تولید فرش ماشینی، در طول روز تا چندصد متر هم می‌رسد.
مهارت لازم برای بافت فرش دستباف
گذشته از بحث زمان طولانی و زحمت بافت فرش، موضوع مهارت نیز نکته‌ای است که می‌تواند جنبه دیگری از علت گرانی فرش را برای ما روشن کند. بافتن فرش، فعالیت دقیقی است که هر کسی قادر به انجام آن نیست. هر بافنده، برای رسیدن به جایگاهی که دارد، سال‌ها آموزش و تمرین را پشت سر گذاشته است. در واقع بافندگان فرش دستباف نه کارگران ساده، بلکه استادکارانی زبردست هستند. اگر هنوز هم می‌پرسید چرا فرش دستباف گران است، یک بافنده را با دستگاه فرش ماشینی مقایسه کنید. دستگاه بافت فرش، پس از خروج از خط تولید شرکت سازنده، تنها به یکسری تنظیمات برای شروع کار خود نیاز دارد؛ یعنی کاری که در چند ساعت هم می‌توان آن را انجام داد.
منحصربه‌فرد بودن فرش‌های دستباف
بر خلاف فرش‌های ماشینی که تعداد زیادی از آن‌ها را می‌توان بدون کوچک‌ترین تفاوتی با هم تولید کرد، فرش دستباف محصولی کاملا خاص و یکتا است. شما میتوانید سفارش یک نقشه خاص را به یک گروه بافنده بدهید تا چند تخته فرش مثل هم تولید کنند؛ اما اگر کمی دقیق شوید، تفاوت‌های آشکاری بین آن‌ها خواهید دید. از این نظر، فرش دستباف را می‌توان به تابلوهای نقاشی تشبیه کرد. بدون شک اگر خود داوینچی هم بخواهد، نمی‌تواند تابلویی عیناً مثل لبخند مونالیزا خلق کند. همین خاص بودن، می‌تواند توضیح دهد که چرا فرش دستباف قیمت بالایی دارد.
نقشه‌های اصیل و خاص
نقش فرش دستباف ابریشم قم، معمولاً مربوط به همان منطقه‌ای است که فرش در آن بافته می‌شود. با کمی جستجو می‌توان دید که چندین و چند سبک مختلف در بافت فرش دستباف وجود دارد. این طرح‌ها به نوعی بیانگر فرهنگ، روحیات، باورها و نوع نگاه مردم یک منطقه هستند. اکثر این نقش‌ها عمری طولانی دارند و در جریان تهیه آن‌ها فقط از ذهن و دست انسان استفاده شده است، نه کامپیوتر و نرم‌افزارهای پیشرفته گرافیکی. شاید بگویید که تولید کنندگان فرش‌های ماشینی نیز از چنین طرح‌هایی استفاده می‌کنند؛ اما هیچ چیز نمی‌تواند جای طرح و نقشی اصیل که هم طراح و هم مجری آن مردم محلی هستند را بگیرد.
مواد اولیه باکیفیت و ناب
فرش‌های دستباف از پنبه، پشم و یا ابریشم بافته می‌شوند. تمام این مواد، از طبیعت به دست می‌آیند و الیاف حاصل از آن‌ها سازگاری زیادی با بدن ما دارد. بدون شک نمی‌توان لطافت و راحتی فرشی که از این مواد بافته می‌شود را با فرش‌هایی که در آن‌ها از مواد مصنوعی استفاده شده است مقایسه کرد. پس جنس لطیف و حس دلپذیر فرش دستباف تبریز نیز یکی از دلایلی است که چرا فرش دستباف قیمت بالایی دارد. نکته دیگر، دوام بالا و عمر طولانی فرش دستباف است که به واسطه همین مواد اولیه ایجاد می‌شود. فرش دستباف را در صورت استفاده صحیح تا سال‌های طولانی می‌توان استفاده کرد. کما این که بسیاری از ما فرش‌هایی را داریم که از پدربزرگ و مادربزرگمان به ما رسیده است.
قیمت بالای مواد اولیه فرش دستباف
نکته دیگری که در مورد پشم و پنبه و ابریشم وجود دارد، قیمت زیاد آن‌ها است. کاشت و محصول‌گیری از پنبه، پرورش گوسفند و چیدن پشم آن و همچنین پرورش کرم‌های ابریشم، هر سه فرآیندهایی پیچیده و زمان‌بر هستند که صنایع خاص خود را دارند. پس تعجبی ندارد که محصول نهایی نیز قیمت بالایی نسبت به مواد مصنوعی داشته باشد. طبیعتاً فرشی که با چنین مواد ارزشمندی بافته می‌شود نیز گران‌تر از فرش ماشینی خواهد بود.
کمیاب شدن فرش دستباف
اگر بخواهیم بدانیم چرا فرش دستباف گران است، نباید تأثیر کاهش عرضه را از یاد ببریم. در سال‌های اخیر، بسیاری از کارگاه‌های فرش دستباف در کشور تعطیل شده‌اند. عوامل زیادی را می‌توان به عنوان دلایل این مسئله بیان کرد؛ از بالا رفتن قیمت مواد اولیه تا مدیریت نادرست در این حوزه و حتی ورود کشورهای دیگر به بازار تولید فرش دستباف؛ اما گذشته از این علت‌ها و سهمی که هرکدام از آن‌ها در وضعیت کنونی دارند، کاهش تولید را می‌توان یکی از مهم‌ترین دلایل گرانی فرش دستباف دانست.
افت قیمت کم حتی پس از استفاده
فرش دستباف را پس از استفاده طولانی مدت هم می‌توان به قیمت خوبی فروخت. این باعث می‌شود فرش دستباف نه‌تنها یک وسیله کاربردی، بلکه حتی یک سرمایه‌گذاری خوب باشد. در برخی موارد، ارزش فرش دستباف کهنه از قیمت نو آن بیشتر است. این موضوع مختص فرش دستباف است و نمونه‌های ماشینی، پس از اینکه مدتی استفاده می‌شوند، قیمتشان به شدت افت می‌کند.
جمع‌بندی
فرش یکی از اصلی‌ترین وسایل خانه ایرانی محسوب می‌شود و تقریباً همه ما نمونه دستباف را به ماشینی ترجیح می‌دهیم. با این وجود، قیمت فرش دستباف به میزان قابل توجهی بیشتر از فرش ماشینی است. برای همین این سوال پیش می‌آید که چرا فرش دستباف ارزش خرید دارد؟. دلیل این اختلاف قیمت را در عوامل مختلفی می‌توان جستجو کرد؛ مثلا این که روند تولید این فرش، بسیار طولانی است. مواد اولیه گران‌قیمت و مهارت بالای بافندگان نیز از جمله دلایلی هستند که می‌توان از آن‌ها نتیجه گرفت چرا فرش دستباف گران است. بدون شک وقتی تمام عوامل تأثیرگذار بر قیمت بالای فرش دستباف را مرور کنیم، به ارزش بالای این محصول پی می‌بریم. فرش دستباف آمیزه‌ای از هنر، تاریخ و فرهنگ است که قیمت بالای آن را نباید با فرش ماشینی مقایسه کرد.
سوالات متداول
۱- چه عوامل دیگری بر قیمت فرش دستباف تأثیرگذار هستند؟
نقش فرش، ابعاد، ظرافت، جنس و تعداد گره‌ها یا رج شمار از عوامل تعیین کننده در قیمت فرش دستباف هستند. عمر یا قدمت فرش نیز یکی دیگر عواملی است که می‌تواند یک فرش را ارزشمند کند. برای خرید فرش‌هایی که عمری بالای ۸۰ سال دارند، گاه باید چند صد میلیون تومان هزینه کرد.
۲- گران‌ترین فرش دستباف کدام است؟
اگر از عواملی مثل ظرافت، طرح و اندازه بگذریم، به طور کلی می‌توان گفت که گران‌ترین فرش دستباف، فرشی است که از جنس ابریشم بافته می‌شود. نخ ابریشم، بسیار ظریف، زیبا و لطیف است و فرش‌های بافته شده با آن قیمت زیادی دارند.
۳- فرش دستباف، چند نقش مختلف دارد؟
فرش‌های دستباف، از نظر طرح و نقش تنوع بسیار زیادی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به فرش دستباف اصفهان، فرش دستباف تبریز، فرش دستباف کرمان، فرش دستباف کاشان و فرش دستباف مشهد اشاره کرد.
۴- چه کارهایی باعث کاهش قیمت فرش دستباف می‌شوند؟
نگهداری صحیح، مهم‌ترین راه حفظ سلامت و ارزش فرش دستباف است. آلودگی‌های ماندگار می‌توانند به تاروپود فرش آسیب بزنند و از قیمت آن بکاهند. لک شدن فرش نیز به ظاهر فرش آسیب جدی وارد کرده و باعث کاهش قیمت آن می‌شود. یکی دیگر از کارهایی که باعث کم شدن ارزش فرش دستباف می‌شود، کوتاه کردن ریشه‌های فرش است.
